Concert 6 december 2018

Donderdag 6 december 2018, Concertgebouw Amsterdam
Koninklijk Concertgebouworkest o.l.v. Daniel Harding
Pierre-Laurent Aimard, piano
Elena Zhidkova, mezzo-sopraan
Gábor Bretz, bas-bariton

Dvorák: Pianoconcert
Bartók: Hertog Blauwbaards burcht

Een concert met twee gezichten. Voor de pauze artist in residence Pierre-Laurent Aimard met het Pianoconcert van Dvorák, dat ik nog nooit eerder hoorde. En tja, het viel geenszins mee. Dvorák heeft geweldige melodieën geschreven (in zijn latere symfonieën, het celloconcert, in strijkwartetten etc.) maar in dit pianoconcert bleven die bij goede bedoelingen steken. Er werd met overtuiging gespeeld, maar ik viel bijna in slaap. Na de pauze was het helemaal anders. Ik hoorde de éénakter van Bartók een paar keer bij DNO (lang geleden) en daarna twee keer concertant o.l.v. Haitink en Fischer. Zie hier de weblog van de uitvoering onder Fischer uit 2010. En wat was dit eveneens een geweldige uitvoering! Harding is geen showdirigent, maar zijn concerten zijn wel steeds goed en dienend. Hij begeleidde uiterst verzorgd en spannend. De twee mij volslagen onbekende zangers bleken de best denkbare. Ze zongen grandioos, dramatisch en maakten er echt opera van. Gábor Bretz kan trouwens zo op nummer één in de top-tien van de barihunks (zie hier). Er werd een heuse operahuis-sfeer gecreëerd: bij de opening van de vijfde deur - de grote climax in de muziek - gingen opeens de lichten vol aan. Tja, gewoon lekker. En dan dat KCO voluit... Zo saai het concert voor de pauze, zo onvergetelijk kleurrijk en spannend erna.

Opera 28 november en 2 december 2018

Woensdag 28 november en zondag 2 december 2018, Muziektheater Amsterdam
De Nationale Opera

Rossini: Il barbiere di Siviglia

Rosina - Nina Machaidze
Almaviva - René Barbera
Bartolo - Mischa Kiria
Figaro - Davide Luciano
Basilio - Marko Mimica
Koor van De Nationale Opera
Nederlands Kamerorkest o.l.v. Maurizio Benini

Twee keer naar de Barbier; al bij de ouverture tijdens de eerste keer werd duidelijk dat deze nieuwe productie van Lotte de Beer een waardige opvolger van die van Dario Fo zou kunnen worden. En inderdaad: dit is een Barbier die even zo vaak gebracht en gezien mag worden als die zonnige gekke drukke productie van Fo. Na die eerste keer meteen een kaartje gekocht voor de allerlaatste voorstelling uit de reeks, vier dagen later. Ik zag de Fo-regie vele keren, en er zijn vele overeenkomsten met die van De Beer. Maar zij maakte desondanks een geheel eigen vrolijke en weldoordachte productie, met aan het slot een zwart randje: Almaviva en Rosina worden later immers elkaars vijanden, weten we uit Mozarts Le Nozze di Figaro. De hollende cupcakes uit de ouverture (tijdens de zondagmiddagvoorstelling viel er eentje om, en het bleek niet makkelijk weer op de been te komen), de grandioze rol van Bartolo, het paard etc: een verrukkelijk oogstrelende Barbier. En ja: ook een zeer oorstrelende. Prima zangers: Nina Machaidze (eerder al heerlijk in Il viaggio a Reims - zie hier), René Barbera en Mischa Kiria - ze zongen hun rol uitmuntend en vol overgave. Op woensdagavond zong ook Davide Luciano prima, op zondagmiddag bleek hij echter ziek, en was op het allerlaatste moment een bariton uit Duitsland gehaald; een regieassistente speelde Figaro terwijl de unknown-bariton vanaf de zijkant de zaal overtuigde. Verbazingwekkend was vooral het aandeel van het orkest: Maurizio Benini (eerder al uiterst overtuigend in Il Trovatore - zie hier) gaf Rossini's muziek een drive die ik nooit eerder hoorde. Het was allemaal gedrevener, spitsvondiger, subtieler. Meer Italiaanse belcanto met hem graag! DNO heeft nog zoveel in te halen op dat gebied.

Concert 21 november 2018

Woensdag 21 november 2018, Concertgebouw Amsterdam
Koninklijk Concertgebouworkest o.l.v. Philippe Herreweghe
Isabelle Faust, viool

Schubert: Duitse Dansen D820 (ork. Webern)
Beethoven: Vioolconcert
Schumann: Symfonie nr. 2

Herreweghe met zijn tweede programma bij het KCO deze maand, net zo klassiek als het vorige (zie hier). Schuberts zes Duitse Dansen in de orkestratie van Anton Webern klonken prachtig - ze waren echter voorbij voor je er erg in had. Isabelle Faust is een interessante violiste: muzikaal en eigenzinnig zonder gemaniëreerd te zijn. Haar lezing van Beethovens geweldige vioolconcert mocht er zijn, zeker ook door de naadloos passende begeleiding door Herreweghe en het orkest: relatief hoge tempi, vloeiend, transparant. Het middendeel klonk uiterst fragiel en spannend. Na de pauze de Tweede van Schumann, relatief minder bekend dan zijn drie andere symfonieën, maar een geweldig stuk. Het eerste deel opent met een prachtige langzame inleiding, waarna er flink de vaart in wordt gezet. Het hieropvolgende Scherzo is dan nog sneller; het orkest moet even stevig aan de bak. Net als in de Tweede Brahms eerder deze maand klonk deze Schumann ongewoon transparant en slank. Mooi gedaan!

Concert 7 november 2018

Woensdag 7 november 2018, Concertgebouw Amsterdam
Orchestre Révolutionnaire et Romantique o.l.v. John Eliot Gardiner
Corinne Winters, sopraan
Ann Hallenberg, mezzosopraan
Edgaras Montvidas, tenor
Gianluca Buratto, bas
Monteverdi Choir

Verdi: Messa di Requiem

Vergeleken met andere oude-muziekspecialisten (Harnoncourt, Pinnock, Herreweghe, Brüggen etc.) vond en vind ik de opnames van Gardiner dikwijls te scherp en ongenaakbaar. Zijn opnames van de pianoconcerten van Mozart, Beethovens Missa Solemnis, ja zelfs Monteverdi's Maria Vespers: fraai gedaan, maar ook te hard, te scherp, te vilein. Sinds een aantal jaren zijn die scherpe randjes aan het vervagen, en zijn optredens hier in het Concertgebouw - met welk orkest ook - overtuigden meer en meer. Zie de weblogs via de dirigentenlijst hiernaast. Twee weken geleden nog een fraai Berlioz-programma (zie hier) en nu direct terug met een onvergetelijke en bijkans onmogelijk te overtreffen uitvoering van het Requiem van Verdi. Er werd fluisterend, zuchtend, declamerend, sonoor en schreeuwend gezongen, en gebeukt in het Dies Irae alsof het dak móest instorten. Dat Verdi Requiem is op zichzelf al een onverwoestbaar meesterwerk, maar Gardiner openbaarde vele extra dimensies. Ik ken het stuk maat voor maat door ontelbare keren luisteren op cd, en ook live o.l.v. Chailly en Jansons, maar zo enerverend als deze avond hoorde ik het stuk nog niet eerder. Grandioze solisten, een grandioos koor, orkest en dirigent. En die sublieme muziek van Verdi. Wat een avond.

Concert 1 november 2018

Donderdag 1 november 2018, Concertgebouw Amsterdam
Koninklijk Concertgebouworkest o.l.v. Philippe Herreweghe
Yefim Bronfman, piano

Beethoven: Pianoconcert nr. 4
Brahms: Symfonie nr. 2

Een logischer vervanger voor de ontslagen chef Gatti konden ze niet vinden voor dit klassieke programma. Eind deze maand stond Herreweghe namelijk al geboekt voor een programma met Beethovens Vioolconcert en Schumanns Tweede symfonie, en dit programma is meer dan equivalent daaraan. Wel net zo merkwaardig: de oude-muziekspecialist Herreweghe samen met klavierleeuw Bronfman op één podium. Het bleek een belevenis, omdat Herreweghe zorgde voor kristalhelder orkestspel waarin Bronfman vrijuit kon zwemmen. Het was de eerste uitvoering in een lange reeks inclusief tournee, en het zou interessant zijn geweest de laatste uitvoering ervan te horen, want niet alles was nog uitgekristalliseerd, maar wel al grandioos. Het onbegrijpelijk subliem gecomponeerde tweede deel werd strak en pakkend gespeeld - Beethoven op zijn best. Na de pauze een even slanke als glasheldere Tweede Brahms, tegenpool van de volbloed Karajan-, Giulini- en Solti-lezingen. Allemaal even fraai, maar Herreweghe bracht een zeer overtuigend tegengeluid. In het derde deel ging het bijna mis - Herreweghe slaat nu eenmaal anders de maat dan de gemiddelde dirigent. Een groots concert en ik kijk uit naar zijn Schumann eind deze maand. De foto hierboven werd gemaakt tijdens de repetitie in Helsinki voor het laatste concert in de reeks. Het tekent de professionaliteit van beide grootheden.

Concert 20 oktober 2018

Zaterdag 20 oktober 2018, Concertgebouw Amsterdam
Orchestre Révolutionnaire et Romantique o.l.v. John Eliot Gardiner
Lucille Richardot, mezzosopraan

Berlioz: Ouverture Le corsaire
Berlioz: Le mort de Cléopâtre
Berlioz: Uit Les Troyens: Chasse royale et Orage
Berlioz: Uit Les Troyens: Ah! Je vais mourir
Berlioz: Symphonie fantastique

Een onstuimig en gevarieerd Berlioz-programma, uitgevoerd door een orkest en een dirigent die Berlioz graag onstuimig uitvoeren. Voor de pauze twee gezongen levenseinden van twee Noord-Afrikaanse koninginnen, bijzonder gaaf en pakkend gezongen door de Franse mezzo Lucille Richardot. Gardiner ging er soms flink tegenaan, maar Richardot hield zich uitstekend staande. De koninklijke jacht uit Les Troyens werd perfect uitgevoerd; het is een stuk van uitersten en Gardiner gaf het het volle pond. Er zit ook een vocaal element in, hier gebracht door de orkestleden die al spelend ook de vocale uitroepen voor hun rekening namen. Na de pauze Berlioz' bekendste symfonie, gespeeld inclusief twee Ophicleïdes, het blaasinstrument dat in de 19e eeuw vrij veel werd voorgeschreven (niet alleen door Berlioz, maar ook door o.a. Mendelssohn, Verdi en Wagner), maar later door de tuba werd vervangen. Gardiner leidde een rauwe, gedreven uitvoering. Het tempo lag af en toe zo hoog dat er hier en daar wat schoonheidsfoutjes in het orkestspel optraden. Maar beter zo'n energieke dan een matte foutloze uitvoering.

Concert 3 oktober 2018

Woensdag 3 oktober 2018, Concertgebouw Amsterdam
Koninklijk Concertgebouworkest o.l.v. Trevor Pinnock
Beatrice Rana, piano

Chopin: Pianoconcert nr. 1
Liszt/Adams: The Black Gondola
Haydn: Symfonie nr. 103

Een weinig samenhangend programma, deze avond. Ik stel me voor dat het bij het samenstellen zo gegaan kan zijn: Pinnock blinkt uit in Haydn, dus dat sowieso. Het KCO wist rijzende ster Beatrice Rana te contracteren, dus zij bepaalde welk soloconcert ze zou spelen; met Chopin Eerste kan iedere dirigent uit de voeten (want zoveel valt er niet te dirigeren in dit stuk). En ja, dan nog iets extra's: een stuk waarin de concertleden die teveel waren voor Haydn maar wel nodig voor Chopin nog iets concreets hadden om te spelen... Ik sla hier wellicht de plank volledig mis, maar het leek me wel een logische gedachtegang. Enfin, Beatrice Rana speelde poëtisch en sierlijk, ook al speelt Krytian Zimerman op mijn cd-opanme (met Giulini als dirigent) het stuk rijker en dramatischer. Pinnock begeleidde trouwens erg goed. Na de pauze het door John Adams georkestreerde tweede pianostuk La lugubre gondola - best aardig om dit duistere stuk door een orkest te horen spelen, maar geen bewerking die het origineel in de schaduw stelt. Tenslotte dan de symfonie met de paukenroffel van Haydn, een ogenschijnlijk traditioneel maar uiterst origineel werk. De opname die Harnoncourt indertijd met het KCO maakte is subliem, en Pinnock kwam daar redelijk bij in de buurt. Pinnock straalt permanent een enorme muzikale energie uit en dat vertaalde zich hier in een heerlijke Haydn.

Concert 27 september 2018

Donderdag 27 september 2018, Concertgebouw Amsterdam
Judith Chemia - Jeanne d'Arc
Jean-Claude Drouot - Frère Dominique
Claire de Sévigné - sopraan (La Vierge)
Christine Goerke - sopraan (Marguerite)
Judit Kutasi - mezzosopraan (Catherine)
Jean-Noël Briend - tenor
Steven Humes - bas
Rotterdam Symphony Chorus, Nationaal Kinderkoor
Koninklijk Concertgebouworkest o.l.v. Stéphane Denève

Honegger: Jeanne d'Arc au bûcher

Ik ging niet met overmatig enthousiasme naar dit concert. Ik ben soms conservatiever dan ik zou willen zijn. Maar goed, je hebt een abonnement en er komt nog genoeg Brahms, Schumann en Bruckner later dit concertseizoen. Het bleek echter een geweldig concert, met prachtige muziek als een halve opera op het podium van het Concertgebouw gebracht. Jeanne stond op een hoge, houten stellage voor het orgel en naast en voor de dirigent werd druk geacteerd en gezongen. De tijd vloog voorbij, en stond soms helemaal stil bij de prachtige koorpartijen - het deel met het kinderkoor was hemels mooi. Na een uur had ik het echter wel een beetje gehad - Honegger verraste niet meer zo. Goed dat het KCO en de bevlogen en uiterst artistiek-Frans uitziende en gebarende Denève dit stuk op de lessenaars plaatsten, maar nu weer over op Brahms, Schumann en Bruckner.

Concert 23 september 2018

Zondag 23 september 2018, Concertgebouw Amsterdam
Koninklijk Concertgebouworkest o.l.v. Michael Sanderling

Andriessen: Mysteriën
Bruckner: Symfonie nr. 3

Vorige maand dirigeerde Manfred Honeck ook al de Derde Bruckner, en die heerlijke uitvoering (zie hier) mocht niet de enige zijn: de reguliere abonnementsconcerten werden nu door Michael Sanderling overgenomen, dus snel een kaartje gekocht. Het bleek een in vele opzichten confronterend en geweldig concert. Allereerst Andriessens Mysteriën voor de pauze: het KCO-opdrachtwerk aan Louis Andriessen werd in 2013 voor het eerst opgevoerd o.l.v. Mariss Jansons - lees mijn weblog toen! Andriessen en Jansons konden het niet goed met elkaar vinden, maar hoe goed dat Gatti het zesdelige stuk wilde hernemen en Sanderling het kundig overnam! Het mag een KCO-repertoirestuk worden, wat mij betreft. En ja, dan toch weer die Derde Bruckner, net als vorige maand de derde versie uit 1889. Maar voor de rest alleen maar verschillen met die uitvoering. In de jaren negentig hoorde ik twee (of drie?) keer Kurt Sanderling bij het KCO, met in ieder geval de Zevende Bruckner en de ander keer tja, de Derde of Vierde? - Ik weet het niet meer. Maar wat ik wel herinner: het waren trage, statige, gedragen uitvoeringen, gedirigeerd met autoriteit. En zo dirigeerde nu ook zijn zoon: pas enkele jaren dirigent (daarvoor solocellist), maar het orkest zijn kijk op dit stuk evenzeer met autoriteit opleggend. De eerste twee delen hoorde ik nooit eerder zo spannend-traag (of het moet onder zijn vader zijn geweest). En het orkest speelde grandioos; de zaal hield zijn adem in en ik wist zelf evenzeer nauwelijk hoe ik het zoeken moest. Michael Sanderling moet stellig terug, weer met Bruckner! Over de familie Sanderling gesproken: vader Kurt Sanderling was natuurlijk de grote dirigent, maar nog voor ik hem bij het KCO zag en hoorde, ging ik als Leidse student eens (ergens rond 1985) naar een concert in de Stadsgehoorzaal, waar het Residentieorkest speelde o.l.v. Thomas Sanderling - zoon uit een eerder huwelijk van vader Kurt. Schumanns Rheinische, dat weet ik nog. Maar goed: houd die andere zoon Michael in de gaten! Ik gun hem een foto maar het mysterie Bruckner gaat boven alles. Die boerenkop (klik erop), en dan toch de meest grandioze symfonische muziek daaruit ontstaan...

Opera 8 september 2018

Zaterdag 8 september 2018, Concertgebouw Amsterdam
Opera concertant

Moessorgski: Boris Godoenov

Boris - Alexander Tsymbalyuk
Fjodor - Olivia Vermeulen
Xenia - Tetiana Miyus
Sjoejski - Frank van Aken
Pimen - Ante Jerkunica
Grigory - Dmitry Golovnin
Marina - Alisa Kolosova
Rangoni - Vladislav Sulimsky
Varlaam - Alexander Krasnov
Joerodivy - James Kryshak
Vlaams Radio Koor, Groot Omroepkoor
Radio Philharmonisch Orkest o.l.v. Pablo Heras-Casado

Het is precies tien jaar geleden dat ik deze opera voor het laatst hoorde, bij DNO. Zie hier en hier. En wederom zorgde Facebook ervoor dat ik enkele dagen voor dit concert een perfecte plaats midden in de zaal kon kopen. Een week geleden waren er slechts podiumplaatsen te koop - bij zo'n concertante uitvoering waar de zangers naast de dirigent staan geenszins ideaal. Maar kennelijk komen er enkele dagen voor zo'n concert goede zaalplaatsen beschikbaar en gaat Facebook los. Enfin, drie dagen voor dit concert kocht ik een kaartje op rij 20 aan het middengangpad. Wat een opera is dit toch; die verbazing die ik eind jaren tachtig tijdens het eerste Muziektheater-seizoen had, toen ik totaal onvoorbereid deze opera voor het eerst hoorde, had ik nu wederom. De koorscènes van de proloog, de vertelling van Pimen in de eerste akte, de confrontatie tussen Boris en Sjoejski en de daaropvolgende overpeinzingen van Boris, en dan nog die vertelling van Pimen in de vierde akte en de doodsstrijd van Boris daarna: wat een grandioze, aangrijpende muziek. De twee pauzes tijdens dit concert gaven me voldoende tijd het uitgebreide programmaboekje te lezen over de historische achtergronden en vooral de versiegeschiedenis van deze opera. Heras-Casado dirigeerde de 1872-versie, inclusief de zogenaamde Poolse akte, en de scène die volgt op de dood van Boris. Mijn opname o.l.v. Cluytens en Boris Christoff - die daarop zowel Pimen, Varlaam en Boris zingt - biedt die scènes ook, maar de laatste twee zijn omgedraaid zodat de opera eindigt met de dood van Boris. Dat was tijdens dit concert wel een rare gewaarwording: Boris dood, en dan nog die gekke scène met de pelgrims en de Joerovidi (hoe mooi zijn te zingen muziek ook is). Enfin: wat een uitvoering! En dan vooral: wat een Boris! Alexander Tsymbalyuk is begin 40, en wat een stem! Hij zong op volle kracht, en met een stemkleuring zoals ik nog nooit bij een bas hoorde. Hij deed Christoff even helemaal vergeten. Hij drukte me met zijn stem diep in mijn stoel. Dat deed Ante Jerkunica als Pimen evenzeer - Tsymbalyuk en Jerkunica waren de twee grote sterren van deze uitvoering. De andere zangers deden nauwelijks voor hen onder, en koor en orkest zongen en speelden groots. Heras-Casado dirigeerde nauwkeurig - hoe geweldig: een Boris Goedoenov in het Concertgebouw. Ik zag het portert hierboven van Ilja Repin ooit in het echt - hoe dicht kun je bij die onnavolgbaar eigenaardige Moessorgski eigenlijk komen?

Concert 29 augustus 2018

Woensdag 29 augustus 2018, Concertgebouw Amsterdam
Koninklijk Concertgebouworkest o.l.v. Bernard Haitink

Mahler: Symfonie nr. 9

Door 'de val' moest Haitink in juni het zondagmiddagconcert afzeggen (zie hier en hier), en door de Gatti-perikelen sprong de eredirigent - twee chefdirigenten tussenin - zomaar in om een concert van een weggestuurde kersverse nieuwe chef over te nemen, en daarmee ook het afgezegde concert alsnog goedmakend. En het was een onvergetelijk concert, Haitink ten voeten uit. Want ruim twee maanden later beziet hij die Negende Mahler toch weer net iets anders. Was het begin juni vloeiend en gedreven, nu was het opeens broos, veel trager en uiterst fragiel. De zaal hield ruim anderhalf uur zijn adem in, ook ik wist soms niet meer of ik durfde te ademen. Ik schreef het al vaker: hoe aangrijpend dat vierde deel ook is, het openingsdeel is de ultieme Mahler waarin alles samenkomt wat hij muzikaal te vertellen heeft. En het klonk nu weer anders dan begin juni, even spannend en nieuw. Ook op zijn 89ste verrast Haitink keer op keer.

Concert 23 augustus 2018

Donderdag 23 augustus 2018, Concertgebouw Amsterdam
Koninklijk Concertgebouworkest o.l.v. Manfred Honeck
Anett Fritsch, sopraan

Webern: Fünf Sätze, op. 5
Berg: Altenberg-Lieder
Bruckner: Symfonie nr. 3

Het Gatti-vervangingscircus is begonnen; ik zal er af en toe nog wel naar verwijzen, maar veel zin heeft het ook niet echt. Gatti is weg en keert niet weerom. Manfred Honeck dirigeerde ruim twee jaar geleden een mooi concert met Beethoven en Mahler (zie hier) en nu een uitdagend programma met Bruckners Derde als hoogtepunt. Ik houd niet van Webern en Berg; het gaat bij mij het ene oor in en het andere nog sneller uit. Die vijf miniaturen van Webern zou ik desondanks eens nader moeten bestuderen, er gebeurt veel in heel weinig tijd. De liederen van Berg werden zeer trefzeker door Anett Fritsch gezongen, of soms vooral gedeclameerd. Maar mooi vind ik deze muziek gewoonweg niet. Na de pauze dan die geweldige Derde van Bruckner; de laatste keer dat ik het live hoorde was precies 10 jaar geleden o.l.v. Mariss Jansons (zie hier). Honeck dirigeerde een vloeiende en zeer transparante uitvoering (van de derde versie uit 1889), waarmee hij benadrukte dat deze symfonie een typisch overgangswerk is: van de nog weifelende en niet altijd evenwichtige Eerste en Tweede naar de wel volledig coherente Vierde. Het laatste deel van deze Derde vind ik wat rommelig en moeizaam, ofschoon het derde echo-thema uiterst origineel is. Maar goed, wat een geweldige symfonie verder, en wat ultiem heerlijk: Bruckner door het KCO!

Opera 22 juli 2018

Zondag 22 juli 2018, Arena di Verona
Arena di Verona Opera Festival

Verdi: Aida

Aida - Maria José Siri
Amneris - Violetta Urmana
Radames - Carlo Ventre
Il re - Romano Dal Zovo
Ramfis - In Sung Sim
Amonasro - Ambrogio Maestri
Arena di Verona Orkest en Koor o.l.v. Daniel Oren

Ik ben soms verrukkelijk inconsequent. Afgelopen oktober schreef ik over mijn bezoek aan de Aida in Verona vijf weken ervoor dat ik er komend jaar niet per se opnieuw heen hoefde (lees hier), maar 10 maanden na die woorden zat ik er weer. En het werd de meest enerverende en gedenkwaardige opera-avond uit mijn geheugen. De Zeffirelli-enscenering zag ik er ruim 10 jaar terug ook, al was die van vorig jaar imposanter en verfijnder. Maar deze avond zong een geweldige cast o.l.v. een geweldige operadirigent. En die cast werd uitgebreid met het weer, die de avond onvergetelijk maakte. De eerste en tweede akte verliepen regulier, maar tijdens de pauze tussen de tweede en derde akte begon het zachtjes te druppelen, zodat de pauze bijna een uur duurde in plaats van de geplande 25 minuten. Het werd weer droog, en iedereen nam zijn plaats in. Enfin, die derde akte (wat een prachtig poëtisch begin na die pompeuze tweede akte) moest drie keer worden onderbroken door terugkerend gedruppel. Het was allemaal te weinig om volledig te stoppen, dus steeds weer de orkestleden terug in de bak, dirigent op, en Aida en Radames meteen voluit in hun duet enzovoort. Na de derde onderbreking werd omgeroepen dat de vierde akte meteen zonder pauze zou worden ingezet, maar het begon wel vervaarlijk te weerlichten en te waaien - het was inmiddels half twee 's nachts... Die vierde akte was net tien minuten aan de gang, toen er opeens dikke druppels vielen; iedereen weg en nu voorgoed. Die druppels bleken voorbode van een enorme hoosbui. Enfin, Aida en Radames werd de dood bespaard deze avond. We renden het plein over en dronken nog tot na twee uur onder de luifels een glas witte wijn. Aida is niet Verdi's allerbeste opera - er zitten enkele te snel gemaakte overgangen in, maar tegelijkertijd is het een prachtig drama, en wie kan het weergaloze Possente Ftha weerstaan? Von Karajan en Katia Ricciarelli namen het prachtig op (zie hier); maar alleen Toscanini dirigeerde in 1949 de harpen kernachtiger dan ooit (hier). In de Arena klonk het trouwens ook geweldig. De Arena van Verona is verslavend...

Concert 8 juli 2018

8 juli 2018, Concertgebouw Amsterdam
Leo van Doeselaar, Maarschalkerweerdorgel

J.S. Bach: Toccata en fuga, BWV 565
J.S. Bach: Concerto in d, BWV 596
Rossini: Petite caprice in C 'style Offenbach'
Rossini: Ouverture La gazza ladra
Verdi: Uit Requiem: Kyrie eleison & Sanctus
Yon: Humoresque l'organe primitivo
Widor: Uit Symfonie nr. 5: Allegro vivace
Saint-Saëns: Danse macabre

Vorig jaar speelde Leo van Doeselaar ook op een zondagmiddag in juli een heerlijk uurtje orgel in de Grote Zaal (zie hier de weblog). Toen was het (eind juli) een regenachtige middag, nu begin juli reeds vol zomers, en nu ik deze weblog een maand later schrijf nog steeds. Tja, de Gazza ladra ouverture van Rossini op het orgel in de Grote Zaal, of Bachs bekendste orgelwerk... Die 70 minuten zijn precies genoeg, maar ook uniek: je zit gedurende het concertseizoen uren en uren naar dat instrument te kijken, maar je hoort het verder nooit. Verder precies wat ik vorig jaar schreef en drie jaar gelden (volg de link in de weblog van vorig jaar). Van Doeselaar is een heerlijk spelende organist, die met trots alle facetten van zijn instrument tentoonspreidt. Zijn introfilmpje uit mei j.l. zegt genoeg: zie hier. Hierboven een foto van de bouwer van het orgel in de Grote Zaal.

Concert 21 juni 2018

Donderdag 21 juni 2018, Concertgebouw Amsterdam
Koninklijk Concertgebouworkest o.l.v. Daniele Gatti
Eva-Maria Westbroek, sopraan

Beethoven: Symfonie nr. 2
Wagner: uit Das Rheingold: Einzug der Götter in Walhall
Wagner: uit Die Walküre: Walkürenritt
Wagner: uit Siegfried: Waldweben
Wagner: uit Götterdämmerung: Tagesgrauen-Siegfrieds Rheinfahrt-Brünnhildes Schlussgesang

Nou, en zo bleek dit concert opeens mijn laatste van het KCO en Gatti; de dag erna zou Gatti bij de herhaling van dit programma voor de laatste keer optreden met het KCO... Want het is uitgesloten dat hij na zijn ontslag op staande voet - enkele dagen geleden bekendgemaakt - ooit nog eens zal terugkeren bij het orkest. Er valt van alles te zeggen over de #metoo-onthullingen in de Washington Post; uiteindelijk hebben de verklaringen van orkestleden van het KCO zelf Gatti de das omgedaan. Een enorm drama, allereerst voor de nauw betrokkenen zelf. Maar ook voor de traditie van het orkest: een breuk met het verleden van lange verbintenissen tussen chef en orkest, géén schilderij van Gatti in de dirigentenfoyer, en vooral een zoektocht naar een nieuwe chef en naar goede vervangers die de vele concerten komend seizoen moeten overnemen. Het stof van de klap moet nog neerdalen, en daarna kan pas echt de schade overzien worden.
Gatti is een groot dirigent en dit concert was exemplarisch voor zijn kwaliteiten. Een fraaie Tweede Beethoven, vloeiend en punctueel. Na de pauze een uur hoogtepunten uit de vier delen van Wagners Ring des Nibelungen, aaneengesloten gespeeld. Gatti is een groot Wagnerdirigent, en het orkest speelde grandioos. Nog grandiozer was het aandeel van Eva-Maria Westbroek. De rol van Brünnhilde zal ze nooit volledig zingen, maar van het Schlussgesang maakte ze een artistieke voltreffer van jewelste. Perfect bij stem, en dramatisch hoogst enerverend. Met de kennis van nu een extra dramatisch concert.

Concert 10 juni 2018

Zondag 10 juni 2018, Concertgebouw Amsterdam
Koninklijk Concertgebouworkest o.l.v. Kerem Hasan

Mahler: Symfonie nr. 9

Na zijn val op vrijdagavond besloot Haitink pas op zondagochtend, enkele uren voor het middagconcert, dat hij niet zou dirigeren. Hij beval als vervanger zijn assistent Kerem Hasan aan, die alle repetities en de twee eerdere concerten had bijgewoond. Deze 26-jarige in Londen geboren dirigent viel dus in zonder dat hij een seconde voor het orkest had gestaan. Dat kende dus zijn slag niet, en ook niet of hij een persoonlijke noot aan de interpretatie van Mahlers Negende zou geven. Hij bleek al bij de eerste maten een secure en betrouwbare orkestleider, die geheel in de geest van Haitink dirigeerde. Ofwel: speel maar zoals het is ingestudeerd, ik zorg ervoor dat alles in de pas loopt. Een extra spannend concert daardoor, maar uiteindelijk een gewoon goede Mahler 9. Hasan verdient het om teruggevraagd te worden.

Concert 7 juni 2018

Donderdag 7 juni 2018, Concertgebouw Amsterdam
Koninklijk Concertgebouworkest o.l.v. Bernard Haitink

Mahler: Symfonie nr. 9

Het zou vanwege 'de val' een enerverende concertreeks worden, deze geplande concerten met de eredirigent, maar daarvan was tijdens dit eerste concert van de drie nog geen sprake. Anders gezegd: dit was het enige normale concert van die drie. De dag erna viel Haitink tijdens het afsluitende applaus van het zijtrapje, waarbij iedereen volgens de berichten zijn adem inhield wat de consequenties zouden zijn. Die vielen uiteindelijk volgens weer andere berichten mee, maar Haitink liet zich voor het laatste concert op de zondagmiddag vervangen door zijn assistent (zie de volgende weblog). Ik hoorde Haitink en het KCO twee keer eerder met deze symfonie. Eerst tijdens zijn laatste Kerstmatinee als chef-dirigent in 1987, en in 2011 als onderdeel van de tweejarige Mahlercyclus van het KCO (zie hier de weblog van dat concert). Haitink bracht op zijn 89-ste geen nieuwe kijk op deze symfonie, maar dat is ook helemaal niet nodig. Weinig dirigenten die dit meesterwerk zo uitgebalanceerd uitvoeren. Het KCO speelde geconcentreerd en gedreven. Het schijnt weer beter te gaan met Haitink, dus hopelijk in december terug op de bok met Bruckners Zesde!
De foto hierboven komt van de Facebookpagina van Haitink, en werd voorafgaande aan dit of het val-concert van 8 juni genomen.

Opera 3 juni 2018

Zondag 3 juni 2018, Muziektheater Amsterdam
De Nationale Opera

Offenbach: Les contes d'Hoffmann

Hoffmann - John Osborne
Olympia - Nina Minasyan
Antonia - Ermonela Jaho
Giuletta - Christine Rice
La Muse - Irene Roberts
Lindorf/Coppélius - Erwin Schrott
Le docteur Miracle/Le capitane Dapertutto - Erwin Schrott
Koor van De Nationale Opera
Rotterdams Philharmonisch Orkest o.l.v. Carlo Rizzi

Première van de serie voorstellingen van Offenbachs meesterwerk bij DNO, dat nog nooit eerder in het Muziektheater te horen was. Het journaille schreef een paar dagen later overwegend gematigd tot kritisch over deze productie, met name over de overdaad aan toneelbeeld: een enorm poppenhuis met allerlei kamers - per scène werden er een of meerdere uitgelicht. De foto hierboven laat slechts een kwart van het geheel zien. Ik heb me daarentegen zeer vermaakt tijdens deze zondagmiddag. Een hele opera met zoveel scènewisselingen en dan toch alles in een beeld kunnen vangen, vind ik gewoon goed gevonden. De uitvoering was meer dan uitstekend. DNO had geweldige zangers gecast, met Osborne, Roberts en de bulderende Schrott voorop, en het Rotterdams Philharmonisch speelde onder vakman Rizzi uiterst strak en sonoor. Offenbach stooit in dit werk een enorme melodieënrijkdom over de luisteraar uit, inclusief fraaie koorpassages. Tja, dan valt er hoegenaamd niets te klagen.

Concert 26 mei 2018

Zaterdag 26 mei 2018, Concertgebouw Amsterdam
Koninklijk Concertgebouworkest o.l.v. Herbert Blomstedt

Berlioz: Symphonie fantastique

In de essentialsserie een werk dat daar meer dan logisch in thuishoort. Weinig orkestwerken die zo baanbrekend en origineel zijn als deze fantastische symfonie, slechts enkele jaren na de dood van Beethoven en Schubert gecomponeerd door een 27-jarige romanticus. Een live-uitvoering blijft immer een belevenis, met dat vele slagwerk, al die harpen en die uitersten in emotionele lading. Met ieder concert dat Blomstedt bij het KCO dirigeert wordt een nieuw record gevestigd: nog nooit stond er een dirigent met zo'n hoge leeftijd op de bok. 90 jaar nu, drie weken voor zijn 91ste verjaardag, en nog steeds kwiek en levendig. Ik hoorde al vele uitstekende concerten van hem, ook al komt de uitvoering van deze avond echter niet in zijn top-10. Het orkest speelde uiteraard geweldig, maar Blomstedt haalde bepaald niet het onderste uit de kan, en schotelde een wat fletse Symphonie fantastique voor. De inleiding van Thomas Vanderveken blijft een vondst.

Opera 24 mei 2018

Donderdag 24 mei 2018, Muziektheater Amsterdam
De Nationale Opera

Mozart: La clemenza di Tito

Tito - Russell Thomas
Vitellia - Ekaterina Scherbachenko
Sevilla - Jana Brugger
Sesto - Paula Murrihy
Annio - Jeanine De Bique
Publio - Sir Willard White
musicAeterna o.l.v. Teodor Currentzis

Het is soms raadzaam brochures, websites en facebookadvertenties goed te lezen. Toen in het vroege voorjaar van 2017 het seizoensprogramma van DNO bekend werd, nam ik mij één ding voor: ik ga niet naar La clemenza di Tito, vanwege de regisseur Peter Sellars. Die bracht hier ooit een gruwelijke Pelléas et Mélisande, en ik nam mij toen stellig voor nooit meer iets van hem te zien. Maar ja, ik las over de namen van de uitvoerenden heen, en pas in april j.l. zag ik dat deze productie door Teodor Currentzis zou worden geleid. Van hem had ik net een weergaloos goed concert meegemaakt (zie hier), dus toch maar een kaartje gekocht voor deze operavoorstelling. Het werd een onvergetelijke avond, één van de mooiste opera-uitvoeringen die ik ooit hoorde. La clemenza di Tito is Mozarts laatste opera - hij componeerde het ongeveer gelijktijdig met Die Zauberflöte. Het heeft niet de dramatische kracht van Don Giovanni of Le Nozze di Figaro, en lijkt eerder een vroeger werk. Maar goed, dan komt Teodor Currentzis en die gaat noot voor noot na wat Mozart daadwerkelijk componeerde, en wat hij op zijn ziek/sterfbed aan zijn hulpkracht Schikaneder overliet. Currentzis schrapte dus nagenoeg alle recitatieven, en voegde als dramatisch bindmiddel delen uit Mozarts Mis in c toe. Het was allemaal uiterst stijlvol en overtuigend, maar bovenal meer dan magisch uitgevoerd. Ik hoorde in het Muziektheater zelden zulk goed orkestspel, en de zangers pasten naadloos in dit perfectionistische beeld van Currentzis. Ik kreeg het enkele keren flink te kwaad, zo mooi werd er gezongen en gespeeld. Ik wist gewoon even geen raad met mijn emoties; zoiets gebeurt me niet vaak. De toneeluitbeelding van Sellars was weggegooid geld; een eerstejaars hbo-student dramastudies zou er meer van hebben gemaakt. Heel fijn eigenlijk, want daardoor kon alle aandacht uitgaan naar die weergaloze uitvoering onder die grandioze Currentzis. Wat een grandioos musicus!

Concert 22 mei 2018

Dinsdag 22 mei 2018, Concertgebouw Amsterdam
London Symphony Orchestra o.l.v. Michael Tilson Thomas
Ray Chen, viool

Sibelius: Vioolconcert
Sibelius: Symfonie nr. 6
Sibelius: Symfonie nr. 7

Dirigenten die terugkeren bij het orkest waar ze ooit eens een tijdje chefdirigent waren: dat zijn altijd krachtige optredens. Als etentjes van exen die elkaar nog steeds het licht in de ogen gunnen en begrijpen waarom ze ooit op elkaar verliefd waren. MTT was vanaf 1988 zeven jaar chef van het London Symphony en nu op zijn 73ste met zijn oude liefde een tournee met een all-Sibelius programma. Colin Davis dirigeerde ooit eens - nog voor ik in 2006 deze weblog startte - bij het KCO een concert met louter Sibelius (Pohjola's dochter en de symfonieën 3 en 6) maar verder is het huilen met de pet op wat betreft deze Finse meester in het Concertgebouw. De Zevende stond in de prehistorie eens op de lessenaars van het KCO tijdens een 20ste-eeuws programma, dus nu zowel die Zesde als Zevende voor de tweede keer live. Met dank aan MTT die beide symfonieën lekker volbloedig en groots bracht. Die Zevende is misschien wel mijn favoriete Sibelius-symfonie: subliem opgebouwd, en zowel emotioneel als eigenzinnig. Wie kan dat openingsdeel met de strijkers weerstaan, en wie die geweldige koperkoralen? En de slotmaten zijn van een unieke kracht...! Janine Jansen zou oorspronkelijk het Vioolconcert spelen, maar ze meldde zich ziek af. Het jonge aanstormende Chinese talent Ray Chen nam het over; hij won o.a. het Elisabethconcours in Brussel, maar speelde deze avond te onstuimig en te slordig. MTT begeleidde prima, maar ik hoorde betere uitvoeringen. Het programma na de pauze met de twee laatste Sibelius-symfonieën maakte het concert daarentegen geweldig.

Concert 9 mei 2018

Woensdag 9 mei 2018, Concertgebouw Amsterdam
Koninklijk Concertgebouworkest o.l.v. Daniele Gatti
Daniil Trifonov, piano

Prokofiev: Pianoconcert nr. 3
Mahler: Symfonie nr. 1

Na de overrompelende uitvoering van de Eerste Mahler door ket KCO o.l.v. Gatti in januari j.l. (zie hier de weblog) kocht ik meteen een kaartje voor het herhalingsconcert. En wederom brachten orkest en dirigent een meer dan geweldige uitvoering. De imperfecties van de eerste uitvoering in januari waren verdwenen; het is duidelijk dat Gatti als mahlerdirigent iets toevoegt aan wat zijn voorgangers brachten. Voor de pauze een stormachtige uitvoering van het Derde pianoconcert van Prokofiev. Gatti begeleidde het stuk al eens eerder, toen met Yuja Wang achter de piano (zie hier). Trifonov zit achter de piano als volledig inzichzelfgekeerde autist met het ogenschijnlijke doel het instrument helemaal kapot te beuken, maar zijn spel was geweldig en de samenwerking met Gatti helemaal goed. Wederom een geweldig concert van de chefdirigent. De foto hierboven werd tijdens de tournee na dit concert gemaakt.

Concert 8 mei 2018

Dinsdag 8 mei 2018, Concertgebouw Amsterdam
Monteverdi Choir
English Baroque Soloists o.l.v. John Eliot Gardiner

Bach: Cantate Wachet! Betet! Betet! Wachet! BWV70
Bach: Cantate Weinen, klagen, sorgen, zagen BWV12
Bach: Cantate Jesu, der du meine Seele BWV78
Bach: Cantate Wachet auf, ruft uns die Stimme BWV140

Concerten met louter Bach-cantates komen gelukkig regelmatig voorbij in het Concertgebouw, en gedirigeerd door Herreweghe en Gardiner is natuurlijk pure weelde. Herreweghe blijft mijn favoriete Bach-dirigent, maar Gardiner komt daar tegenwoordig steeds dichter bij in de buurt. Dat is niet altijd zo geweest. Ik vond zijn aanpak vroeger te hard, te ongenaakbaar en te hoekig. Twaalf jaar geleden dirigeerde Gardiner ook een concert met Bach-cantates, en dat vond ik toen niet geslaagd. Zie hier de weblog daarvan. Nu vond ik zijn aanpak veel fraaier, dramatischer en lyrischer. Het openingskoor van Weinen, klagen, morgen, zagen nam Gardiner uiterst langzaam; het publiek hield zijn adem in - en zo ongelooflijk fraai gezongen! Koorleden namen de solistische partijen voor hun rekening; het Monteverdi Choir is sowieso een grandioos goed koor. Ofschoon de individuele zangers niet altijd zo subtiel of ultiem mooi zingen als zangers die louter solistisch optreden, geeft deze formule wel meer eenheid aan de uitvoering. Volgend seizoen drie keer Gardiner in het Concertgebouw, dan met Verdi, Berlioz en Brahms.

Concert 10 april 2018

Dinsdag 10 april 2018, Concertgebouw Amsterdam
musicAeterna o.l.v. Teodor Currentzis
Alexander Melnikov, fortepiano

Mozart: Pianoconcert nr. 17
Mozart: Ouverture Le nozze di Figaro
Beethoven: Symfonie nr. 7

Ik las al veel over het fenomeen Currentzis en zijn eigen orkest dat vanachter de Oeral bezig is de klassieke-muziekwereld op te schudden. In het najaar kocht ik Currentzis' opname van de Pathétique-symfonie van Tsjaikovsky en die opname is werkelijk grandioos. Nu dan live in het Concertgebouw met een programma om mee te falen of te overtuigen. Het werd het laatste: in die hondsmoeilijke Figaro-ouverture gebeurt gewoon te veel in te korte tijd en ik hoorde het stuk nooit echt overtuigend, ook niet op cd. Nu dan wel. Het was snel, vol vuur en passie en helemaal perfect. Daarvoor klonk al Mozarts 17e pianoconcert en het orkestrale aandeel (kleine bezetting) was eveneens spannend en verzorgd. De balans met de fortepiano was op zich goed en ook Melnikov speelde uitstekend, maar de klank van het instrument vind ik toch te ijl - geef mij maar een gewone concertvleugel. Na de pauze ging Currentzis helemaal los in Beethovens Zevende. Net als in de Figaro-ouverture door het merendeel van het orkest staande gespeeld, en Currentzis die ervoor het halve podium gebruikte om zijn aanwijzingen te geven. Maar wat een resultaat. In het Adagietto speelde het orkest zachter dan zacht, maar wat een mooi vloeiend tempo in het openingsthema. Het slotdeel knalde eruit, precies zoals het deel volgens mij bedoeld is. Currentzis is een soort Harnoncourt-plus en dat maakt hem tot een dirigent om nauwgezet te volgen. Dat gebeurt al komende maand. Ik had geen enkele behoefte om naar La clemenza di Tito bij de Nationale Opera te gaan vanwege regisseur Peter Sellars. Maar mijn oog viel opeens op uitvoerend orkest en dirigent: musicAeterna en Currentzis. Tja, dan toch maar een kaartje besteld.

Concert 23 maart 2018

23 maart 2018, Concertgebouw Amsterdam
Koninklijk Concertgebouworkest o.l.v. Ton Koopman
Tilman Lichdi, tenor (evangelist)
Manuel Walser, bas (Christus)
Christina Landshamer, sopraan
Wiebke Lemhuhl, alt
Mauro Peters, tenor
Klaus Mertens, bas
Nederlands Kamerkoor
Amsterdams Baroque Choir
Nationaal Kinderkoor

Bach: Matthäus-Passion

De dagen worden weer langer, de winter lijkt aan zijn einde te komen en voordat het Pasen wordt is daar opeens die Matthäus. Ik moest even aan het idee wennen dat het feestdagenvoorjaar weer voor de deur stond, en eigenlijk had ik vooraf bitter weinig zin om naar de Matthäus te gaan. Maar goed, als dat openingskoor dan begint, word je toch weer gegrepen door de schoonheid van de muziek, en dan vliegt de avond voorbij. Zeker bij de uitvoering van Ton Koopman die niet van muzikaal getreuzel houdt. Voor het eerst sinds de Harnoncourt-uitvoeringen twee koren; Harnoncourt liet zelfs eens twee groepen solisten aantreden, die ieder dan ook maar een enkele aria te zingen had. Goede solisten deze avond, en fijn om de oude Klaus Mertens nog eens te horen; de autoriteit spatte van zijn optreden af. Volgend jaar debuteert William Christie bij het KCO met de Johannes.

Concert 8 maart 2018

Donderdag 8 maart 2018, Concertgebouw Amsterdam
Koninklijk Concertgebouworkest o.l.v. Riccardo Chailly
Vadim Gluzman, viool

Sjostakovitsj: Vioolconcert nr. 2
Strawinsky: De vuurvogel

Chailly voor het KCO: het was lange tijd een gewoonte. Sinds zijn vertrek als chef in 2004 bepaald niet meer; hij was er sindsdiens alleen in 2013 met twee programma's (zie hier en hier). Nu eindelijk op herhaling, en wederom een feest van ritmische muzikaliteit waar Chailly terecht om geroemd wordt. Ik ken het Eerste vioolconcert van Sjostakovitsj al sinds mijn 16e op mijn duimpje, maar het Tweede totaal niet. Dit concert was mijn eerste kennismaking ermee. Het is minder aangrijpend, maar het is wel gewoon een goed stuk, zeker wanneer het zo glanzend en trefzeker gespeeld wordt als door Vadim Gluzman en zo pakkend begeleid door het KCO en Chailly. Na de pauze het complete Vuurvogel-ballet van Strawinsky. Ik hoorde het eens in de jaren negentig o.l.v. Haitink, enkele jaren daarvoor ook o.l.v. Gergiev en die uitvoering kan ik me nog levendig herinneren. Chailly leidde een eveneens grandioze uitvoering: relatief snel, krachtig en vooral de moderne elementen belichtend. En opnieuw: wat een ritmische perfectie legt hij aan de dag. Ik ken geen dirigent die zo precies de maat slaat en die de valkuilen van Strawinski's partituren zo moeiteloos neemt. Hopelijk duurt het niet weer vijf jaar voordat de oude chef terugkeert. De foto hierboven is gemaakt tijdens de repetities voor dit concert, en geplukt van de facebookpagina van het orkest.

Opera 4 maart 2018

Zondag 4 maart 2018, Teatro alla Scala Milaan
Teatro alla Scala

Verdi: Simon Boccanegra

Simon Boccanegra - Leo Nucci
Fiesco - Dmitry Beloselskiy
Paolo - Dalibor Jenis
Pietro - Ernesto Panariello
Amelia - Krassimira Stoyanova
Gabriele Adorno - Fabio Sartori
Coro e Orchestra del Teatro alla Scala o.l.v. Myung-Whun Chung

In de Muntschouwburg in Brussel beleefde ik in 1988 mijn eerste buitenlandse operaervaring: Elektra met o.a. Christa Ludwig. Overigens niet eens zo lang na mijn eerste operaervaring überhaupt. Daarna volgden meerdere keren Brussel, totdat ik mijn horizon verbreedde in Zürich, Verona, Londen en Parijs. Vaste lezers van deze weblog hebben de laatste drie steden het afgelopen anderhalf jaar voorbij zien komen. Een uurtje surfen op de sofa ergens eind januari leerde dat er voor de zondagavonduitvoering (halve prijs!) in de Scala begin maart nog voldoende kaarten over waren. Enfin, overlegd, geboekt en geregeld. Een weekend Milaan inclusief guidend tour naar het dak van de Duomo, en op zondagavond naar het beroemde operahuis. Van buiten bepaald niet groter dan de operahuizen van Londen en Brussel. Maar als je de zaal betreedt: tja, dan ben je verkocht en sprakeloos. De wetenschap dat Rossini, Donizetti, Bellini, Verdi, Puccini er ook hebben rondgelopen... En dan al die opnames met Callas, Freni, Bergonzi, Von Karajan, Serafin en Abbado die er zijn gemaakt! Ik hoorde deze duistere Verdi-opera al heel lang niet meer, maar wat een grandioos stuk. Chung dirigeerde geweldig, het orkest speelde Verdi zoals je het wil horen, en Leo Nucci (78) zong wellicht voor de allerlaatste keer in de Scala (deze uitvoering was de laaste in de reeks). Zijn leeftijd was duidelijk te horen, maar hij zong met autoriteit en sonoor. Fabio Sartori is een naam om te onthouden, en Stoyanova en Beloselskiy deden nauwelijks voor hem onder. Enfin, een prima uitvoering in een zaal waar ik eigenlijk ieder jaar naar terug moet. Iedere grote stad gaat op zondagavond in sluimerstand, maar we vonden nog een restaurant waar we tot 1 uur 's nachts ossubuco en risotto konden eten. Allora!

Concert 24 februari 2018

Zaterdag 24 februari 2018, Concertgebouw Amsterdam
Radio Philharmonisch Orkest o.l.v. Bernard Haitink
Camilla Tilling, sopraan
Johannes Martin Kränze, bariton
Groot Omroepkoor

Brahms: Ein deutsches Requiem

Haitink is op zijn bijna 89-ste still going strong, onvoorstelbaar. Zijn gebaren worden steeds kernachtiger, het effect ervan steeds groter. Op zijn oude dag keert Haitink meer en meer terug tot de essentiële werken, en het was fijn hem dit geweldige Brahms-Requiem te horen dirigeren. In mijn hoofd staan twee uitvoeringen gegrift: een opnamde uit de jaren 70 o.l.v. Von Karajan met José van Dam - dat was de opname waarmee ik het stuk leerde kennen, en mijn ideale opname o.l.v. Herreweghe. Twee uitersten, de ene breed en groots, en de ander slank en contemplatief. Haitink dirigeerde een uitvoering ertussenin. Geen uitvoering voor de eeuwigheid, maar wel gewoon mooi en goed verzorgd. De sopraansolo hoorde ik wel eens puurder gezongen; invaller Kränze voldeed beter. Het Omroepkoor zong geweldig, ook al klonk het allemaal soms iets te masaal. Maar goed, ieder concert van Haitink is een groot cadeau waar geen gezeik bij past. De foto hierboven komt van de facebookpagina van het RphO, genomen tijdens het concert.

Recital 11 februari 2018

Zondag 11 februari 2018, Concertgebouw Amsterdam
Mikhail Pletnev, piano

Rachmaninov: Préludes, Elégie, Humoresque etc.
Rachmaninov: Sonate nr. 1

Ik kocht pas enkele dagen voor dit recital een kaartje, ook al had ik eigenlijk al lang besloten hierheen te willen. Ik hoorde Pletnev nooit eerder als pianist; wel al enkele keren als dirigent, zowel met het KCO (zie hier de weblog van zijn laatste optreden) als (lang geleden) eens met zijn eigen Russisch National Orkest. En zijn reputatie als pianist is minstens zo groot als die als dirigent. En ja, een heel Rachmaninov-programma: ook nog nooit meegemaakt. Het werd een geweldig concert. Ik zat op de eerste rij van het podium, op de hoek, vlak achter de piano, een Shigeru Kawai vleugel (waarschijnlijk zijn eigen instrument?). Ik keek Pletnev van vlakbij op zijn rug, en op zijn vingers. Wat een beheersing en balans, ook in die bravourestukken waarmee hij het recital opende. Het programma uit het boekje werd omgegooid - eerst de losse stukken, na de pauze de sonate, en ook in de losse stukken werd gerommeld, dus ik weet niet precies meer welke losse stukken werden gespeeld. In ieder geval wel de krakers: de Prélude op 3 nr. 2 in cis, en die op. 23 nr. 2, 5 en 7. Pletnev speelde ze feilloos, en uiterst poëtisch, niet als een klavierleeuw. Ik kende de Eerste pianosonate niet, had er ook geen cd-opname van, maar door de Pletnev heb ik het in mijn hart gesloten. Het is neo-Schubert, neo-Schumann, neo-Brahms, maar ook onmiskenbaar Rachmaninov. Een prachtige sonate, dat door Pletnev ongelooflijk subtiel en ragfijn werd gespeeld. Ik kocht er meteen een cd-opanme van en beluisterde het al vele keren. Ik ga me maar eens meer in Rachmaninov verdiepen, gewoon geweldige muziek. Met dank aan die subtiel spelende ijskonijn Pletnev.

Opera 4 & 10 februari 2018

Zondag 4 en zaterdag 10 februari 2018, Het Muziektheater Amsterdam
De Nationale Opera

Wagner: Tristan und Isolde

Tristan - Stephen Gould
Isolde - Ricarda Merbeth
Brangänge - Michelle Breedt
König Marke - Günther Groissböck
Kurwenal - Iain Paterson
Meldt - Andrew Rees
Koor van de Nationale Opera
Nederlands Philharmonisch Orkest o.l.v. Marc Albrecht

Twee keer in één week naar deze prachtige Tristan-uitvoering in de regie van Pierre Audi. Die was al eerder in Parijs te zien, en werd ook in de Nederlandse pers als geweldig bestempeld. Het was allemaal heel Audi-abstract en stemmig vormgegeven, maar er waren ook enkele ongebrijpelijke elementen. Dat begon al tijdens het Vorspiel tot de eerste akte. Die grote houten panelen die later tijdens die eerste akte snel en fraai voor een scène- of locatiewisseling zorgden, kwamen tijdens dat Vorspiel piepend en knarsend het podium opgeschoven - jammer voor de muziek en niet echt nodig: ze hadden er ook gewoon meteen kunnen staan. En in het derde bedrijf droegen de zangers opeens allemaal moderne wandelkleding van de robuuste soort, zo uit een Bever-winkel. Waarom niet gewoon de stemmig-abstracte kleding uit de voorgaande bedrijven hergebruikt? Enfin, slechts detailkritiek op een verder grandioze productie waar de zangers en het orkest een nagenoeg ideale Tristan verzorgden. Albrecht dirigeerde weergaloos goed, pakte soms flink uit, maar waar daardoor mindere zangers zouden verdrinken in het orkestgeluid, zongen Gould, Merbeth en Breedt hier gemakkelijk overheen. Wat een cast! Ik hoorde live nog nooit zo'n goede Tristan en zo'n goede Isolde, en ook hun dienaren Kurwenal en Brangäne zongen groots. Dan Groissböck: beter en mooier zul je de Marke-rol niet meer horen. En ach ja, die tweede akte... De woorden mooiste, beste, baanbrekendste etc. moet je niet zo snel gebruiken om een muziekstuk te karakteriseren, maar deze tweede akte Tristan komt wel heel dicht in de buurt.

Recital 29 januari 2018

Maandag 29 januari 2018, Concertgebouw Amsterdam
Janine Jansen, viool
Mischa Maisky, cello
Martha Argerich, piano

Beethoven: Cellosonate nr. 2, op. 5 nr. 2
Sjostakovitsj: Pianotrio nr. 2
Schumann: Vioolsonate nr. 1
Mendelssohn: Pianotrio nr. 1

Soms helpt facebook. Enkele weken voor dit concert waren er geen kaarten meer te krijgen, maar opeens verschenen op facebook enkele keren een advertentie hiervoor, en jawel: er waren enkele goede kaarten vrijgekomen. In Preludium zou het programma alleen pianotrio's van Sjostakovitsj en Tsjaikovski bevatten, maar een week voor het concert werd bekend dat op verzoek van Argerich het programma omgegooid en uitgebreid was. Vlak voor opkomst van de musici meldde Concertgebouwdirecteur Simon Reinink nog een laatste programmawijziging: enfin, in plaats van kwart voor tien (volgens Preludium) was dit concert inclusief toegift (een deel uit Schumanns Fantasiestücke) ruim een uur later afgelopen. Tja, en wat een concert en wat een programma! Maisky speelde een beetje te bedaagd, maar Jansen greep deze kans met beide handen aan om een waardige en even gloedvolle tegenspeelster van Martha Argerich te zijn. Ik hoorde Argerich twee keer eerder live, in de jaren voordat ik deze weblog startte, in pianoconcerten van Liszt (nr. 1) en Prokofiev (nr. 3). Maar deze avond bleek wederom wat een onnavolgbaar grootse pianiste zij is. Iedere maat klinkt als nieuw, maar ook alsof die zó gespeeld moet worden: eigenzinnig, dwingend en uiterst muzikaal. Ze is al ver in de zeventig, maar speelt als een volleerde jonge hond. Mijn onbekende buurvrouw en ik keken elkaar enkele keren verrukt en met een blik van 'hoe is het mogelijk' aan. Een grandioos recital! De foto hierboven (klik erop voor een vergroting) is van Ron Jacobi en plukte ik van de bespreking van dit concert door Basia Jaworski (hier). Haar website Basia con fuoco is het bezoeken meer dan waard.

Concert 26 januari 2018

Vrijdag 26 januari 2018, Concertgebouw Amsterdam
Koninklijk Concertgebouworkest
Kristian Bezuidenhout, dirigent & piano

C.Ph.E. Bach: Klavierconcert in d, Wq 17
Mozart: Symfonie nr. 29
Mozart: Pianoconcert nr. 24

Ik denk dat dit mijn eerste concert was waar de solist in een pianoconcert ook het orkest leidde. Trevor Pinnock pingelde wel eens mee vanachter het clavecimbel, maar dat was in een symfonie. Een uitvoering van een pianoconcert waar de pianist ook het orkest dirigeerde maakte ik naar ik me kan herinneren niet eerder mee. De uitvoering van dat geweldige mineurconcert nr. 24 van Mozart was ook het hoogtepunt van de avond. Bezuidenhout speelde feilloos op een klassieke Steinway en de interactie met het orkest verliep uitstekend. Voor de pauze klonk het concert van één van de Bach-zonen een beetje obligaat; Bezuidenhout speelde dit concert eveneens op een grote Steinway - hij wisselt van instrument ongeacht en ondanks de richtlijnen van de authentieke uitvoeringspraktijk. Daarna de symfonie die het startpunt van mijn klassieke-muziekopvoeding vormde: Mozarts 29ste symfonie in A. Op de middelbare school koos ik muziek in mijn eindexamenvakkenpakket en aan de hand van deze symfonie legde de leraar in enkele lessen haarfijn de structuur van de sonatevorm en de klassieke symfonie uit. Meteen daarna analyseerden we klassikaal Mozarts Jupiter-symfonie en Beethovens Eerste. Nou, dan zit de basis er goed in! Altijd fijn om die glashelder gestructureerde nr. 29 weer eens te horen. Bezuidenhout leidde een fraaie puntige en vlotte uitvoering. Alleen het meepingelen, dit keer op een fortepiano had niet gehoeven; het overgrote deel daarvan bleef onhoorbaar.

Concert 10 januari 2018

Woensdag 10 januari 2018, Concertgebouw Amsterdam

Koninklijk Concertgebouworkest o.l.v. Daniele Gatti
Janine Jansen, viool

Bruch: Vioolconcert nr. 1
Mahler: Symfonie nr. 1

Een kraker van een concert. Voor de pauze stal Janine Jansen al de show met een uiterst gedreven uitvoering van dat geweldige Eerste vioolconcert van Max Bruch, dat tegelijkertijd zozeer verbaast. Het stuk klinkt zo overtuigend natuurlijk en vanzelfsprekend, dat het een raadsel is waarom wij allemaal alleen dit ene vioolconcert van Bruch kennen. Al zijn andere composities zijn kennelijk niet goed genoeg om gespeeld te worden; ik ken er ook geeneen. Wie wel trouwens. Maar goed, dit Eerste vioolconcert is een meesterwerk en Jansen bewees het alle eer. Ik hoorde al vele grote dirigenten in de Eerste symfonie van Mahler: Bernstein, Haitink, Chailly, Jansons en nog wel een paar, maar hoe geweldig die andere uitvoeringen ook waren: Gatti plaatste zichzelf in één keer aan kop. In het eerste deel klonken de stemmen en tegenstemmen wonderlijk harmonieus en intiem - ik hoorde dit deel nooit eerder zo mooi en natuurlijk. Ook in de vervolgdelen klonk alles net iets zwieriger, dramatischer, vloeiender, lyrischer. Niet alles ging perfect; er waren hier en daar wat uitglijders en rauwe kanten in de klank. Maar dit was de allereerste uitvoering, en Gatti ging voluit en naar mijn indruk ook verder dan tijdens de repetities. Het maakte de uitvoering er alleen maar spannender op. In mei gaat de symfonie op herhaling; ik heb alvast een kaartje besteld. Een onvergetelijke uitvoering.

Concert 5 januari 2018

Vrijdag 5 januari 2018, Concertgebouw Amsterdam
Koninkjlijk Concertgebouworkest o.l.v. Daniele Gatti

Wagner: Uit Parsifal: Voorspel derde bedrijf & Karfreitagszauber
Bruckner: Symfonie nr. 9

Het nieuwe jaar begint krachtig bij het KCO. Volgende week Mahler, en nu eerst Wagner en Bruckner. Het voorspel tot het derde bedrijf van Parsifal hoorde ik nog nooit zo langzaam en mooi gespeeld als nu. Het is uiterst breekbare muziek en Gatti nam er de tijd voor om dat goed over het voetlicht te brengen. De Karfreitagszauber behoort tot de mooiste muziek die Wagner componeerde en het KCO speelde het geweldig. Na de pauze Bruckners laatste symfonie die Gatti en het KCO al in augustus j.l. voor het eerst speelden (zie hier). De uitvoering was nu gerijpter, stevig en robuust. Erik Voermans schreef in het Parool dat dit de beste Negende Bruckner in decennia was - zover zou ik niet willen gaan, want Haitink weet ook raad met dit meesterwerk. Maar het moet gezegd dat Bruckner bij Gatti in goede handen is.