Concert 20 maart 2019

Woensdag 20 maart 2019, Concertgebouw Amsterdam
Koninklijk Concertgebouworkest o.l.v. Thomas Hengelbrock
Kersten McCall, fluit

Schubert: Ouverture Alfonso und Estrella
Wennäkoski: Soie
Schubert: Symfonie nr. 9 'Grote'

Ik reserveerde een los kaartje voor dit concert speciaal voor de Grote-symfonie van Schubert. Ik ken het stuk maat na maat, en heb er twee geweldige opnames van op cd. Voorop die van Sir Charles Mackerras, die ergens in de jaren tachtig totaal onverwacht met het authentieke Orchestra of the Age of Enlightenment een baanbrekende, subliem-rake uitvoering opnam. Enkele jaren erna leidde Nikolaus Harnoncourt het KCO in een uitvoering die wat tempi en drive gelijkwaardig is aan die van Mackerras. De twee opnames vullen elkaar aan: het authentieke Enlightenment-orkest en het KCO bieden twee verschillende werelden aan klankkleur en uitvoeringstraditie. Maar beide opnames zijn grandioos. De opname van Harnoncourt is live, ik zat bij één van de concerten zelf in de zaal. Ik hoorde het stuk daarnaast o.a. ook o.l.v. Klaus Tennstedt, o.l.v. Sawallisch met de Wiener Philharmoniker en twee jaar geleden nog o.l.v. Haitink (zie hier de weblog), maar nooit zo goed als onder Harnoncourt en - ook totaal onverwacht - o.l.v. Blomstedt (zie hier de weblog). Thomas Hengelbrock is een Harnoncourt-volgeling, en na zijn geslaagde optreden met Schuberts Onvoltooide en Mozarts Requiem in maart 2017 (zie hier de weblog) verheugde ik me op deze uitvoering van die onvolprezen Grote. Het begon veelbelovend: de hoorns speelden het openingsthema vanaf de gang, maar daarna stapelde zich teleurstelling op teleurstelling. Het te hoge tempo in het openingsdeel, het teveel benadrukken van tegenstemmen waardoor de hoofdlijn verloren ging, het als een flauw tussendoortje gespeelde Trio van het Scherzo, en bovenal: het niet respecteren van nagenoeg alle herhalingstekens: ik zat met moeite de uitvoering uit. Hoe kun je als dirigent die fenomenaal natuurlijk-vloeiende melodieën van dat Trio in het Scherzo niet willen herhalen? Enfin, het was niet de Schubert 9 waar ik op gehoopt had. Voor de pauze een gedreven uitvoering van een mij onbekende Ouverture van Schubert, en een vreemd fluitconcert van de Finse componiste Wennäkoski, waarin het etaleren van de verschillende mogelijkheden om geluid uit een fluit te krijgen prevaleerden boven melodische en muzikale diepgang. Concerten van het KCO zijn meestal geweldig, maar deze avond keerde ik teleurgesteld huiswaarts.

Concert 6 maart 2019

Woensdag 6 maart 2019, Concertgebouw Amsterdam
Koninklijk Concertgebouworkest o.l.v. Jaap van Zweden

Mahler: Symfonie nr. 7

Van Zweden nam de Mahler 7-uitvoeringen over die oorspronkelijk door Gatti geleid zouden worden.  En meteen alle aandacht in de pers of hij niet de nieuwe chef zou moeten worden. Jaap is sinds zijn aanstelling bij de New Yourk Philharmonic 'hot', en waarom wel in New York en niet hier in Amsterdam? Ik heb er geen mening over - ik hoop vooral dat het KCO nog minstens twee jaar wacht met het benoemen van een nieuwe chef. De Wiener Philharmoniker heeft er ook geen, en dat is ook een best aardig spelend ensemble... Na de fantastische Zevende Mahler door Jansons in september 2016 (zie hier de weblog) nu een vooral precies en zuiver gespeelde uitvoering, waarin de muziek voor zichzelf sprak. Eigenlijk was dat ook al heel vervoerend, ook al werd mij de adem niet ontnomen, wat dit stuk toch ook moet doen. Van Zweden had het orkest duidelijk flink onderhanden genomen; het speelde uiterst nauwkeurig en gedreven. Maar de extase ontbrak nog.

Concert 28 februari 2019

Donderdag 28 februari 2019, Concertgebouw Amsterdam
Koninklijk Concertgebouworkest o.l.v. Iván Fischer
Emanual Ax, piano

Strawinsky: Concert voor strijkorkest 'Basel concerto' 
Strawinsky: Capriccio voor piano en orkest
Strawinsky: Petroesjka

Fischer dit keer voor het KCO, net als zijn eigen Boedapest Festival Orkest een ensemble waarmee hij kan lezen en schrijven. Dat bleek al tijdens het Concert voor strijkorkest, een uiterst subtiel werk waarin ik bijkans van mijn stoel viel van verbazing en verrukking: zo scherp en verfijnd werd er door de KCO-strijkers gespeeld. De zaal hield zijn adem in, en ik ook. Daarna het duizelingwekkende Capriccio, waarin Emanual Ax zijn vakmanschap oversteeg: technische perfectie en drive deed de tijd stilstaan. Dit Capriccio is geen emotioneel beladen pianoconcert, maar wel een verbazingwekkend en grandioos stuk. En zo werd er ook gespeeld. Ax speelde als toegift een prachtig stukje van Schubert, opgedragen aan de eerder die dag overleden André Previn (zie hier de weblog van diens laatste optreden bij het KCO in 2007). Na de pauze Petroesjka, met de Sacre van twee weken terug en de Vuurvogel afgelopen voorjaar met Chailly (zie hier) het derde grote ballet van Strawinsky. Ik vond altijd dat Petroesjka de minst overtuigende van de drie was, maar Fischer en het KCO deden me opeens twijfelen. Want speelde het KCO ooit scherper, subtieler, dwingender? Vast, maar tijdens deze veertig minuten kon ik me het niet herinneren. Verrukkelijk bonte muziek.

Concert 13 februari 2019

Woensdag 13 februari 2019, Concertgebouw Amsterdam
Boedapest Festival Orkest o.l.v. Iván Fischer
RIAS Kammerchor

Strawinsky: Four Norwegian Moods
Strawinsky: Scherzo à la Russe
Strawinsky: Tango
Strawinsky: Psalmensymfonie
Strawinsky: Le sacre du printemps

Igor Strawinsky behoort niet tot mijn top-10 van favoriete componisten, maar Fischer bracht in twee weken twee onweerstaanbare all-Strawinsky programma's (zie ook hierboven/-na). Allereerst met zijn eigen orkest uit Boedapest, dat al meteen bijzonder begon: het orkest stemde als gewoonlijk, waarna de concertmeester het eerste deel van de vier Norwegian Moods inzette; pas daarna gingen boven de deuren open en kwam Fischer de trap af, halverwege daarvan de maat overnemend. Tijdens de Tango stonden opeens twee orkestleden op en dansten rondom de bok van de dirigent een tango. En als toegift na de Sacre zong het gehele orkest aangevuld door koorleden van het RIAS Kamerkoor nog een Ave Maria van Strawinsky. Apart en uiterst sfeerverhogend. Maar daartussen ook gewoon voortreffelijk orkestspel, en koorzang in de Psalmensymfonie. De Sacre is een meesterwerk natuurlijk, maar Fischer voegde er dimensies aan toe die ik nog niet eerder zo hoorde. Ik hoorde het stuk niet eerder zo lenteachtig! Strawinsky schreef geen diep-emotionele muziek, maar wel uiterst enerverende, zeker als Fischer dirigeert.