Opera 24 augustus 2024

Zaterdag 24 augustus 2024, Jardins do Palácio Marquês de Pombal, Oeiras

Mascagni: Cavalleria Rusticana

Leoncavallo: Pagliacci

Cavalleria Rusticana
Santuzza: Catarina Molder
Lola: Leila Moreso
Turridu: Andeka Gorrotxaregi
Alfio: Christian Luján

Pagliacci
Prologo/Tonio: Jorge Martins
Nedda: Catarina Molder
Canio: Andeka Gorrotxaregi
Peppe: Bruna Almeida
Silvio: Rui Baeta
Coro Operafest Lisboa
Orquestra Filarmónica Portuguesa o.l.v. Osvaldo Ferreira

In juli 2018 begon het in de arena van Verona na een aantal onderbrekingen in de slotakte van Aida zodanig te regenen dat de voorstelling werd beëindigd. Zie hier de weblog voor het hele verhaal. Sindsdien bezocht ik geen andere operavoorstelling in de open lucht, tot deze avond in een prachtige paleistuin in Oeiras, een plaats iets ten westen van Lissabon. Wat een mooie zomeravond moest worden met de bekende dubbel van Mascagni en Leoncavallo werd een vanaf het begin af aan winderige toestand. Het kan in Portugal soms flink waaien, zeker aan de kust. Maar ook waar ik woon, meer in het binnenland, is het soms flink stormachtig. Juist in de zomer, waar na een warme dag er kennelijk temperatuur- en drukverschillen optreden en de wind dan flink aangewakkerd wordt. Hoe dan ook, deze avond stormde het zowat. Zangers, koor en orkest speelden met versterking, en het geluid van de harde wind werd daardoor door de microfoons extra versterkt. De voorstelling begon iets na negen uur, en na Cavalleria rusticana en een pauze van een halfuur begon zo tegen elf uur Pagliacci. Het waaide echter steeds harder: attributen vlogen over het podium en de lichtbalk met boventiteling, hangend aan een ijzeren stellage boven het orkest, zwiepte vervaarlijk heen en weer. Enfin: na Canio's bekende aria voor de spiegel werd de uitvoering gestaakt. Nedda en Silvio werd dus de dood bespaard vanavond. Door die geluidsversterking en de wind die door de luidsprekers raasde, was het lastig volop te genieten van deze heerlijke stukken. Er werd op zich prima gezongen - tenor Andeka Gorrotxaregi zong bijzonder goed. Catarina Molder had wat moeite af en toe. Eigenlijk komt het zelden voor dat Santuzza en Nedda door dezelfde sopraan gezongen wordt. Het koor en het orkest bestond grotendeels uit jongelui die er zichtbaar plezier in hadden om te zingen, te acteren en te spelen. Aparte avond!

Recital 15 april 2024

Maandag 15 april 2024, Auditorium Gulbenkian, Lissabon
Martha Argerich, piano
Dong Hyek Lim, piano

Schubert: Fantasie in f voor piano vierhandig, D940
Rachmaninov: Suite nr. 2 voor twee piano's, op. 17
Rachmaninov: Symfonische dansen voor twee piano's, op. 45

Ik hoorde Martha Argerich enkele keren eerder; ze blijft een onweerstaanbaar fenomeen, ook nu ze al de tachtig is gepasseerd. Solo-recitals geeft ze al heel lang niet meer; ze trekt wel ieder jaar met een andere, meestal jongere pianist langs een aantal zalen. Deze keer gelukkig ook naar Lissabon. De Fantasie in f van Svchubert hoorde ik eerder dit seizoen ook al in deze zaal (zie hier de weblog) - het blijft een geweldig mooi stuk. Daarna twee keer Rachmaninov voor twee piano's. In veel van zijn stukken voor één piano zijn er al heel veel noten, en nu twee keer zo veel. Maar Argerich en Lim speelden ronduit grandioos: technisch perfect, en met enorm bravoure. Volgend seizoen komt Argerich weer, met een andere pianist, maar de kaartjes waren de dag nadat ze in de verkoop gingen alweer uitverkocht. Vorig jaar viste ik voor dit concert ogenschijnlijk ook achter het net, maar zo halverwege de zomer waren er voor vele uitverkochte concerten toch weer opeens wat stoelen beschikbaar. Dus wie weet?

Opera 1 april 2024

 

Maandag 1 april 2024, Semperoper Dresden 

R. Strauss: Elektra 

Elektra: Lise Lindstrom
Chrysothemis - Gebriela Scherer
Klytämnestra - Doris Soffel
Aegist - Jürgen Müller
Orest - John Lundgren
Sächsischer Staatsopernchor Dresden
Sächsischer Staakskapelle Dresden o.l.v. Marc Albrecht

Twee dagen na die weergaloze Die Frau ohne Schatten op stille zaterdag (zie hier de weblog) nu op tweede paasdag een tweede heftige Strauss-opera in de Semperoper: Elektra. In 1909 ging de opera hier ook in première. Ik zag/hoorde al memorabele Elektra-uitvoeringen, waaronder in 2010 in Brussel (zie hier), maar deze kan hetzelfde etiket krijgen. Marc Albrecht behoort tot de beste Strauss-dirigenten die er zijn, en met die geweldige Staatskapelle en een topcast was dit wederom een uitvoering om nooit te vergeten. Meer nog dan Die Frau ohne Schatten is Elektra een opera waar vrouwen centraal staan. Vergeleken met de rollen van Elektra, Chrysothemis en Klytämnestra zijn die van Orest en Agist beduidend kleiner. Lindstrom, Scherer en Soffel: wat een damestrio! Doris Soffel hoorde ik ook in die uitvoering in 2010 in Brussel, en ze is nog steeds fantastisch in zang en présence. Inmiddels een jaartje ouder, maar tijdens deze uitvoering was ze 75! En geen spoor van slijtage. Oef, dit was een wel heel goed Strauss-paasweekend. Voor de andere heerlijkheden tijdens deze dagen: zie de weblog over Die Frau ohne Schatten.

Opera 30 maart 2024

Zaterdag 30 maart 2024, Semperoper Dresden

R. Strauss: Die Frau ohne Schatten

Der Kaiser - Eric Cutler
Die Kaiserin - Camilla Nylund
Die Amme - Evelyn Herlitzius
Barak - Oleksandr Pushniak
Baraks Frau - Miina-Liisa Värelä
Sächsischer Staatsopernchor Dresden
Kinderchor der Semperoper Dresden
Sächsicher Staatskapelle Dresden o.l.v. Christian Thielemann

Met mijn goede vriend C bezocht ik vele malen het Concertgebouworkest en De Nederlandse Opera, maar we ontwikkelden ook een aarzelende traditie om naar grote buitenlandse opera's te gaan. Dat begon eigenlijk al in 1988 toen we naar de Elektra in de Muntschouwburg in Brussel gingen (met Christa Ludwig als Klytämnestra!), maar later Covent Garden (hier), de Opéra Bastille (hier) en la Scala (hier). Nu ik naar Portugal ben verhuisd is zo'n buitenlandse rendez-vous dubbel prettig - we zien elkaar weer, mét aanleiding. Toen C afgelopen augustus een app-bericht stuurde met de vraag: Waar zullen we weer eens heen gaan?, opperde ik de Semperoper in Dresden, daar wilde ik toch zeker ooit naartoe. En al snel bleek dat ze vele maanden later met Pasen een heuse Richard Strauss-dubbel deden: om en om Die Frau ohne Schatten en Elektra. Kaarten ruim beschikbaar, dus meteen geboekt en ook de vluchten heen en weer. Het werd een paasweekend om nooit te vergeten, vanwege het warme weerzien met C en zijn I, die prachtige stad Dresden, het verrukkelijke weer, terrassen aan de Elbe, braadworst en bier, Eierschecke, heerlijke lunches en diners, een lichtovergoten korte dienst met orgelmuziek in de Frauenkirche op stille zaterdag en daarna vanaf 16.00 een operavoorstelling die misschien de meest grandioze was die ik ooit hoorde en zag. Nou ja, allerbest en allermooist bestaan niet bij uitvoeringen, maar gottegot, wat was deze Frau weergaloos goed. Al na twee minuten dacht ik al: wat gebeurt hier, en dat duurde nog drie keer ruim een uur zo. Thielemann hoorde ik enkele eerder bij het KCO en ook met de Wiener Philharmoniker in Amsterdam, niet altijd overtuigend, maar deze avond deed hij het allerbeste wat een dirigent kan doen. De Staatskapelle speelde werkelijk grandioos, en Thielemann zorgde voor een ideale balans tussen zangers en orkest. Ik hoorde de Staatskapelle enkele keren in het Concertgebouw, maar als operaorkest stijgen ze boven zichzelf uit. Tja, dan de zangers. Pushniak en Värelä kende ik niet, maar zongen een formidabel mensen-paar. Herlitzius zong in Amsterdam bij het debuut van Marc Albrecht de Kaiserin (zie hier, hier en hier), maar Amme leek zelfs meer op haar lijf geschreven. Wat een stem en présence. Camilla Nylund zong in Amsterdam bij DNO in de Rosenkavalier (hier) en concertant met het KCO in de Lohengrin (hier). En als Kaiserin zelfs nog grandiozer. Haar declamatie in de derde akte: ongelooflijk! Soms is het onmogelijk goed te verwoorden hoe het echt was, maar lees dan deze recensie hier. Niets te veel gezegd. Nog geen maand na de uitvoering ben ik er nog vol van en kan ik deze avond nauwelijks nog bevatten, ook al zitten er inmiddels al een grandioze Elektra en een prachtig concert in Lissabon tussen (volgen). Het was een onvergetelijke uitvoering. Maar toch nog even over Richard Strauss: hem wordt vaak platvloersheid verweten, maar ik vind zijn idioom werkelijk heerlijk, om geen genoeg van te krijgen. In de Frau zitten prachtige climaxen, chaotische passages en uiterst intieme stukken waarbij de tranen je in je ogen springen. Richard Strauss in Dresden: hoe gelukmakend kan je het krijgen!

Concert 16 februari 2024

Vrijdag 16 februari 2024, Auditorium Gulbenkian Lissabon

Gulbenkian Orkest o.l.v. Marc Albrecht
Varoujan Bartikian, cello
Lu Zheng, altviool

R. Strauss: Don Quixote
R. Strauss: Sinfonia Domestica

Dit is de eerste van een Richard Strauss-drieluik in deze weblog. Drie geweldige avonden, zowaar een Richard Strauss-hattrick, te beginnen met dit verrukkelijk concert in Lissabon met misschien niet de allerbeste symfonische gedichten van Richard Strauss, maar gottegot wat een heerlijke stukken. Don Quixote bestaat uit drie delen: introductie, thema en variaties, en een finale. Typisch Richard Strauss: soms ben je even de draad kwijt, maar dan opeens word je opgetild tot het meest prachtige. Die rit door de hemel: het duurt minder dan een minuut, maar wat een meesterlijke passage! De solopassages werden uitstekend gespeeld door leden van het Gulbenkianorkest. En ja, dan die Sinfonia Domestica. Het verdient de eer die het toekomt. Ik hoorde het ooit, nog voor ik deze weblog startte, door het Koninklijk Concertgebouworkest o.l.v. Lorin Maazel. Die uitvoering is opgenomen en heb ik op cd in de anthology-cdbox-serie van het KCO en die opname heb ik vele keren beluisterd. Geweldig! Het is een grandioos weelderig stuk. Marc Albrecht was chef bij De Nederlandse Opera - zijn naam staat bij vele uitvoeringen in de dirigentenlijst, zie hiernaast. Richard Strauss dirigeert hij als de beste, en zo ook deze avond in Lissabon. Het Lissabonse publiek luisterde muisstil, en was na afloop uitbundig in het applaus. Albrecht komt in dit drieluik nog eens langs. Het is zo moeilijk om de kwaliteit van een componist te verwoorden. Maar Richard Strauss wordt zeker een uitdaging - na dit drieluik verdient hij dat alleszins!

Concert 16 december 2023

Zaterdag 16 december 2023, Auditorium Gulbenkian, Lissabon 

Hespèrion XXI o.l.v. Jordi Savall

Nedyalko Nedyalkov, Kaval
Yurdal Tokcan, Oud

Hakan Güngör, Kanun
Özata Ayan, Tamboer
Dimitri Psonis, Santur e Saz
Fahrettin Yarkin, Percussie
David Mayotal, Percussie
Jordi Savall, Rabeca en Viola da Gamba

Istanbul 1700
Dimitrie Cantemir

Ik ben een liefhebber (bepaald geen connaisseur) van de producties van Jordi Savall. Hij bracht vele cd's uit, en enkele thema-producties van één tot drie cd's behoren tot de bijzonderste in mijn cd-kast: Erasmus, Bal-kan, Oorlog en vrede (mijn favoriete productie) en meer. Ik heb onder andere ook een geweldige uitvoering van de Water Music van Handel door hem, en een Boccherini-cd. Ik kocht ooit ook de enkele cd Istanbul 1700 maar daar vond ik eigenlijk weinig aan. Teveel eentonig oriëntaals getokkel. Toen afgelopen zomer het jaarprogramma 23-24 van Gulbenkian bekend werd, stond daar ook dit concert van Jordi Savall bij. Ik twijfelde flink, vanwege die cd, maar goed, toch een kaartje gekocht. Ik moest trouwens snel zijn want Savall is hier zo populair dat zijn concerten bijkans sneller zijn uitverkocht dan Lowlands. Het kan verkeren: dit concert was van een enorme subtiliteit en schoonheid. De acht instrumentalisten, waaronder Savall zelf, speelden de sterren van de hemel in Turkse en Armeense muziek. De uitverkochte zaal hield twee keer drie kwartier zijn adem in, en het programma was zo opgebouwd dat het pas uitbundig applaudisseerde wanneer het daartoe door de muziek uitgenodigd werd. Enkele dagen na het concert beluisterde ik de Istanbul-cd opnieuw, en die kon ik beter waarderen. Maar de sfeer en subtiliteit van het concert ontbreekt op de cd. Wel was de concerttoelichting nagenoeg gelijk aan de tekst in het cd-boekje, met name over Dimitrie Cantemir (1673-1723) waarvan tijdens het concert (en op de cd) een aantal composities werden gespeeld. Ik heb bovenin de naam van de instrumenten overgenomen van het programmablad, alleen Tamboer en Percussie vertaald naar het Nederlands. Van de andere instrumenten ken ik de (eventuele) Nederlandstalige equivalent niet. Enfin, een weblog vol feitelijkheden over een concert met muziek die je anders nooit hoort, maar dat als een van de fijnste van de afgelopen jaren bleek te zijn. Savall liep op krukken, is al over de tachtig, maar wat een gigant!