Dinsdag 16 september 2008, Muziektheater Amsterdam
De Nederlandse Opera
R. Strauss: Die Frau ohne Schatten
Der Kaiser - Klaus Florian Vogt
Die Kaiserin - Gabriele Fontana
Die Amme - Doris Soffel
Barak - Terje Stensvold
Sein Weib - Evelyn Herlitzius
Der Geisterbote - Peteris Eglitis
Koor van De Nederlandse Opera
Nederlands Philharmonisch Orkest o.l.v. Marc Albrecht
Over de kwaliteit van deze productie hoef ik hier nu eigenlijk niks meer te zeggen. iedereen die er wat over te zeggen had, kwam superlatieven tekort. Zo ook ik, dus ik houd het bij wat me bij dit tweede bezoek zoal opviel. Allereerst dat het orkest in de twee weken sinds de première duidelijk gegroeid was; ze speelden dus nóg beter! Verder dat in deze opera van de twee 'echtparen' iedere zanger zijn eigen ontroerende fragment heeft. Twee bedrijven lang is de vrouw van Barak een tierend en onbuigzaam wijf, maar aan het begin van het derde bedrijf grijpt ze je met haar hunkering naar Barak naar je strot. Gabriele Fontana zong bij DNO al meerdere rollen, maar haar stem heb ik nooit echt fraai gevonden. Als Keizerin is ze echter groots; haar soloscene in het derde bedrijf waarin ze de confrontatie met Keikobad aangaat is één van de hoogtepunten van de hele uitvoering. En tenslotte: het wegsturen naar de mensenwereld van Die Amme komt hier als extra ongegrijpelijk over, want Doris Soffel is onvergetelijk in deze rol (net als haar Fricka in Die Walküre een paar jaar geleden).
Bovenaan een fraaie foto van Dr. Richard, die met Die Frau ohne Schatten een geweldige opera componeerde. Zo mastodontisch als hij soms componeerde (ik zit nu ik dit schrijf midden in de Gewitter und Sturm uit de Alpensinfonie - de KCO-opname met Jansons is uit!), zo ben ik soms net zo overdreven in mijn theaterbezoek: volgende week nog een keer.
6 opmerkingen:
Ik heb FroSch ook gehoord en gezien dinsdag, en kan het voor het grootste deel met je eens zijn. Het orkest stijgt boven zichzelf uit, en Albrecht is een voortreffelijk dirigent (misschien soms iets té gedreven). Kunnen ze hem niet vragen als opvolger van de vaak teleurstellende Metzmacher?
De vocale cast was inderdaad geweldig, als geheel zelfs nog beter dan de 'sterrencast' die ik in het voorjaar in Parijs heb mogen horen. Hoewel ik liever een iets lichter, slanker geluid heb voor de Kaiserin, zong Fontana goed en vond ik haar inderdaad in de derde akte buitengwoon fraai en ontroerend. Doris Soffel is magnifiek, zeker als je je bedenkt dat ze dit jaar 60 (!) is geworden. Op het Färberspaar had ik helemaal niets aan te merken en Klaus Florian Vogt moet wel een van de allermooiste en puur zingende heldentenoren zijn die ik ooit heb gehoord. Geen moment hoeft hij te forceren, prachtige lyriek...
Waar ik absoluut geen begrip voor kan opbrengen, zijn de aangebrachte (weliswaar traditonele) coupures, vooral in de derde akte, die wat mij betreft het verhaal nog verder verdiepen. Met name de in de oorspronkelijke partituur langere scène tussen Amme en Geisterbote in de laatste akte geeft ons meer inzicht in haar rol in het geheel, en het feit dat ook zij uiteindelijk maar een speelbal is in het grote plan van Keikobad, vader van de Kaiserin, nooit te zien maar altijd op de achtergrond aanwezig én hoorbaar. Vooral in zo'n abstract-symbolische enscenering, waarbij deze extra muziek geen extra decorwisselingen betekenen, is het onbegrijpelijk dat ze deze extra minuten muziek nog steeds niet spelen. Als je dat bij Mozart zou doen schreeuwt iedereen moord en brand, bij Strauss is het kennelijk volkomen acceptabel...
Desondanks een prachtige uitvoering van wat mij betreft hét meesterwerk op operagbied uit de 20e eeuw.
Die soloscene van de Keizerin in het derde bedrijf vind ik ook het hoogtepunt van de hele uitvoering, Fontana zong als de legendarische Leonie Rysanek!
En het wegsturen van Die Amme is wel zo begrijpelijk als de Keizerin haar voorhoudt: "Amme, auf immer scheid ich mich von dir. Was Menschen bedürfen, du weisst es zu wenig, worauf ihrer Herzen Geheimnis zielet, dir ist es verborgen."
Die soloscène van de Kaiserin wordt alleen nog maar mooier als ze de hele gesproken tekst krijgt toebedeeld, zoals op de beide ongecoupeerde opnames van Solti en Sawallisch.
Natuurlijk is wel duidelijk waarom de Amme wordt weggestuurd door de Kaiserin, dat zeg ik niet, maar op deze manier blijft ze wel een vrij 1-dimensionaal karakter, wordt alleen gevoed door haar haat voor mensen en dát wisten we al vanaf het begin. De extra scène geeft het karakter extra diepte, en geeft bovendien meer duidelijkheid over de rol van Keikobad in het geheel, die graag als "Salomon op zijn troon zetelt", zoals we al weten. Daarbij komen in deze scène ook de Färbersleute nog eens voorbij die naar elkaar zoeken, en door de Amme de verkeerde kant op worden gestuurd, wat de uiteindelijke hereniging ook alleen maar extra krachtig maakt... Ik zal hier niet de hele tekst neerzetten, maar het libretto staat online op http://www.opera-guide.ch/libretto.php?id=355&uilang=de&lang=de.
Interessant! Ik zal het eens bestuderen.
Afgelopen dinsdag was ik er ook, en nog wel op de tweede rij. Een overweldigende (en ook ietwat uitputtende) ervaring, althans wat betreft het eerste en het tweede bedrijf. Ik vond het derde bedrijf juist het zwakst, voor mijn gevoel ging de opera een beetje als een nachtkaars uit. En wat jammer eigenlijk van dat "happy end"... Over de zangers is hierboven al veel goeds gezegd, ik vraag nog even aandacht voor het Nederlands Philharmonisch Orkest, dat in topvorm was. Het koper was snoeihard, messcherp en mooi tegelijk, dat is een hele prestatie. Ook de strijkers mochten er wezen: prachtige solo's in de meer kamermuzikale gedeelten.
Ik luister nu naar de radio uitzending en het kippenvel staat weer op mijn armen...
Een reactie posten