Opera 21 mei 2008

Woensdag 21 mei 2008, Muziektheater Amsterdam
De Nederlandse Opera

Wagner: Tristan und Isolde

Tristan - Stig Andersen
Isolde - Linda Watson
König Marke - Stephen Milling
Brangäne - Heidi Brunner
Kurwenal - Gerd Grochowski
Melot - Hendrik Vonk
Ein junger Seeman/Ein Hirt - Norbert Ernst
Ein Steuermann - Harry Teeuwen
Koor van de Nederlandse Opera, Nederlands Philharmonisch Orkest o.l.v. Ingo Metzmacher

Herhaling van de eigen DNO-productie van een paar jaar geleden, toen gedirigeerd door Simon Rattle, die ik toen drie keer bezocht. Nu slechts één keer, en eigenlijk spijt dat ik niet nog een tweede kaartje heb gekocht. De enscenering is niet subliem, maar goed genoeg en zeker niet zo ergerlijk als in de NRC beschreven. Muzikaal een prima uitvoering, met Linda Watson als stralende en autoritaire Isolde; wat een présence heeft dat mens. Binnen tien minuten na het Vorspiel heeft ze de toon van de voorstelling gezet! Stig Andersen moet er even inkomen, maar in 'zijn' derde bedrijf zingt en acteert hij bijzonder overtuigend. Hoogtepunt is daarentegen het tweede bedrijf, wellicht de meest sublieme akte uit de hele operaliteratuur. Het begint al met dat wegstervende jachttafereel, dan die prachtig evoluërende confrontatie van Isolde met Brangäne, daarna... ach, hoogtepunt op hoogtepunt: het liefdesduet, daardoorheen de waarschuwingen van Brangäne, de klaagzang van die arme Marke, het ontroerende antwoord van Tristan... allemaal teveel wat een normaal mens in ruim een uur aankan. Deze avond kreeg deze akte een uitstekende uitvoering, prachtig gezongen en gespeeld en perfect in balans. Metzmacher dirigeerde hier groots: de climaxen kregen het volle pond, zonder dat de stemmen in het orkestgeweld verloren gingen. Geenszins een perfecte Tristan und Isolde (als je de cd-opnames van Böhn en Kleiber in je hoofd hebt), maar wel een uitvoering die de kracht van dit multieme meesterwerk alle recht deed. En dan heb je een prima avond. Met Don Carlos van Verdi en Mozarts Don Giovanni begoort de Tristan und Isolde tot de beste opera's. Is de Tristan und Isolde Wagners beste opera? Tja, alleen de Walküre leunt er dicht tegenaan (en daarna de Meistersinger en Parsifal)... Gelukkig bestaan er geen onbewoonde eilanden meer waar je tot het einde der tijden naartoe moet. Terug naar deze Tristan: een fraaie, slanke en innemende Brangäne en een dramatische Marke. Die rol vind ik immer aangrijpend. Van alle hoofdpersonen blijven alleen Brangäne en Marke in leven, maar de laatstgenoemde is het echte slachtoffer. Alleen hij heeft geen enkele schuld aan wat er gebeurt, en hij wordt nog verkeerd begrepen ook. Slechts tien minuten mag hij zijn beklag doen (ja, in die tweede akte!), en wat een beklemmend relaas houdt hij dan. Treurnis, slechts treurnis. Van mijn opnames op cd (Furtwängler, Böhm, Karajan en Kleiber) dirigeert Kleiber dit relaas onnavolgbaar prachtig. Alleen al dat stukje op de tekst ... die so herrlich hold erhaben mir die Seele musste laben, trotz Feind und Gefahr, die fürstliche Braut brachtest du mir dar. Tja, die diepgang is niet te peilen. Enfin, een avond die het meesterlijke van deze opera volledig onderstreepte. Dus geslaagd! (Als je op de beide illustraties klikt komen ze prachtig groot op je scherm.)