Opera 10 oktober 2010

Zondag 10 oktober 2010, Opernhaus Zürich
Opern Zürich

Wagner: Tristan und Isolde

Isolde - Barbara Schneider-Hofstetter
Tristan - Peter Seiffert
Brangäne - Michelle Breedt
König Marke - Matti Salminen
Kurwenal - Martin Gantner
Melot - Volker Vogel
Zusatzchor der Oper Zürich
Orchester der Oper Zürich o.l.v. Bernard Haitink

De wens om ook de Tristan door Haitink gedirigeerd te zien en horen is in vervulling gegaan, en een weekendje Zürich is daarbij een fraaie bijkomstigheid. Maar het werd vooral een memorabele voorstelling door de zangersproblemen, zowel voor als tijdens de voorstelling. De aanvankelijk als Isolde bestelde Waltraud Meier kreeg tijdens de repetities onenigheid met Haitink over de interpretatie, en zij trok zich terug. Het schijnt dat ook Haitink dat overwogen heeft, maar gelukkig stond hij fier op de bok in de orkestbak deze avond. Dit was de tweede voorstelling in een serie van zes, en tijdens de eerste voorstelling is Haitink vanwege die ruzie met Meier uitgeboehoed. Er stond zelfs een YouTube-filmpje van op internet, maar die is door de maker alweer verwijderd. Er werd flink boegeroepen toen Haitink bij het slotapplaus opkwam. Afgelopen zondag was daar niks van te merken, Haitink kreeg flinke bijval. Maar wat er wel tijdens deze voorstelling gebeurde: het totale vocale instorten van Peter Seiffert als Tristan. Voor aanvang werd aangekondigd dat hij een verkoudheid had opgelopen en misschien niet alle noten zou treffen. De schade hield hij tijdens het eerste en tweede bedrijf flink beperkt, en aanvankelijk leek ook in de derde akte (waar Tristan flink aan de bak moet) geen vuiltje aan de lucht. Het leek zelfs of Seiffert zich helemaal hersteld had. Maar opeens ging het mis; een hapering in de stem, en een poging om die weg te hoesten. Zonder resultaat. Binnen een kwartier kon Seiffert nauwelijks nog geluid voortbrengen. En hij moest nog zeker 20 minuten... Zelfs de saaie Zwitsers voor mij zagen hoofdschuddend en medelijdend het geworstel van Seiffert gade. En terecht: dit was puur lijden. Alleen voor zijn afsluitende 'Isolde' raapte hij alles bij elkaar om dat er nog fraai uit te krijgen; als er ooit een Tristan zich vocaal doodgezongen heeft en die dood als een ultieme opluchting heeft ervaren, was het deze avond Seiffert wel. Op de website van het Züricher operahuis zag ik dat voor de volgende voorstelling Seiffert wordt vervangen door Stig Andersen; de voorstelling daarna staat hij weer wel geprogrammeerd. Seiffert is een grootse tenor; af en toe slingerde hij geweldig krachige klanken de kleine operazaal in. De overige zangers waren goed, maar niet uitzonderlijk. Barbara Schneider-Hofstetter was volledig opgewassen tegen haar rol, en tot aan de Liebestod zong ze vol kracht en overtuiging. Maar echt pakkend was haar stem niet. Matti Salminen hoore ik eens als Mephistopheles in Berlioz La damnation de faust, maar zijn stem lijkt over zijn hoogtepunt heen; desondanks blijft hij een imposante bas. Michelle Breedt en Martin Gantner voldeden prima als Brangäne en Kurwenal. Tja, en dan Haitink. De kritiek die je op internet over deze uitvoering leest (zoals hier bijvoorbeeld) snijdt wel hout: het was allemaal wel erg luid wat er uit de orkestbak kwam. Geweldig orkestspel, een vurig liefdesduet en een zeldzaam gedetailleerd 'Habet acht'. Maar soms overstemde het orkest flink de zangers. Ik heb intens van dat orkestspel zitten genieten, en eigenlijk was ik daar ook voor gekomen, maar uiteraard had het allemaal wat meer in evenwicht mogen zijn. De enscenering was een boeiende: een draaiplateau met drie of vier buhnebeelden, niet heel erg volgens het verhaal, maar wel voorstelbaar. Het was een rare voorstelling, maar tjonge, ik zal die nooit vergeten.