Vrijdag 29 januari 2010, Koninklijke Muntschouwburg Brussel
Opera De Munt
R. Strauss: Elektra
Elektra - Evelyn Herlitzius
Klytämnestra - Doris Soffel
Chrysothemis - Eva-Maria Westbroek
Ägisth - Donald Kaasch
Orest - Gerd Grochowski
Koor en orkest van de Munt o.l.v. Lothar Koenigs
Mijn eerste bezoek aan de Koninklijke Muntschouwburg was in het voorjaar van 1988. De opera: Elektra, met Janis Martin in de titelrol en Christa Ludwig als Klytämnestra. Binnen enkele jaren kwam ik er nog drie keer terug, voor achtereenvolgens een Zauberflöte en Rheingold in 1991 en een Meistersinger in 1993. Toen ik ruim een maand geleden al surfend zag dat er een Elektra met topbezetting op het programma stond, en er kaartjes voor zowel opera als trein beschikbaar waren, trakteerde ik mezelf op een hernieuwde kennismaking (na bijna 17 jaar) met dit prachttheater. Het zitcomfort is niet bepaald ideaal – na twee dagen staan de afdrukken van de springveren uit mijn eersterangszetel op de vierde rij in de zaal nog in mijn achterste. Maar goed, kunst is lijden, en wat maakt het allemaal uit, want: gottegot wat een uitvoering! Van Herlitzius had ik tot anderhalf jaar geleden nog nooit gehoord, tot ze diepe indruk maakte als Baraks Weib in Die Frau ohne Schatten bij DNO. Ze haalde als Elektra alle noten, liet zich nergens overstemmen door het orkest, bouwde de climaxen perfect op en zong loepzuiver. Wat een geluid kwam er uit dat ranke vrouwtje! Was ik na haar monoloog aan het begin van de opera al redelijk platgeslagen, kwam daar opeens mevrouw Westbroek opzetten: volgende aanslag op het bevattingsvermogen van de luisteraar. Want ook Chrysothemis heeft het nodige in te brengen aan vocaal geweld, althans: zoals Westbroek dat deed. Klonk in eerdere uitvoeringen de Chrysothemis liefjes en onbeholpen-zielig, hier stond een krachtige tante die eigenlijk even overtuigd was van haar opvatting als Elektra. De Chrysothemis van Westbroek is emotioneel, twijfelend, maar ook sterk. Wanneer ze zingt dat ze wil leven en kinderen wil hebben, gaat haar stem door merg en been, want hoe begrijpelijk! En mijn laatste restje adem werd vervolgens ontnomen door Doris Soffel. Ze is uit zichzelf al een aristocratische zangeres, en in deze rol perfect op haar plaats. Bij DNO als Fricka fantastisch (in het Elektra-programmaboekje van de Munt staat dat ze de rol opnieuw bij DNO komt zingen!), als Amme geweldig en eerder dit seizoen als Herodias groots, en nu ook als vilein zingende en acterende Klytämnestra voor eeuwig gebrand op mijn netvlies. Prachtige enscenering: de louche bank van Elektra wordt voor Klytämnestra met een fraaie witte doek omkleed, waarnaast een parasol wordt geplaatst; prachtig zomers-helder licht. En op die bank vleit ze zich, gaat liggen als bij de psychiater, en dan die zin waar je op zit te wachten…: Ich habe keine gute Nächte. Bij de Opera Spanga-enscenering in het Friese boerenland (zie hier) stond voor Klytämnestra een karaf en glazen klaar. Nu ook, alleen liet Elektra zich ook daarvan bedienen. Op een gegeven moment klonken moeder en dochter hun glazen, in misplaatste verstandhouding. Waarna Elektra vroeg: Mag mijn broer niet thuiskomen, moeder? Die had net een slok genomen, en proeste de drank uit. Een geweldig moment. Enfin, de rest van het verhaal is bekend. Keek ik bij eerdere uitvoeringen vooral uit naar de Orest-onthulling, nu lag het hoogtepunt in de eerste helft, bij de verhalen van de drie vrouwelijke hoofdrollen. Lothar Koenigs dirigeerde het prachtig spelende Munt-orkest bijzonder transparant, somtijds ingehouden en vertraagd, maar vanaf rij vier altijd homogeen en in balans met de zangers. Een onvergetelijke opera-uitvoering, overigens fraai geënsceneerd door Guy Joosten.
