Opera 21 januari 2008

Maandag 21 januari 2008, Muziektheater Amsterdam
De Nederlandse Opera

Rameau: Castor en Pollux

Castor - Finnur Bjarnason
Pollux - Henk Neven
Télaïre - Anna Maria Panzarella
Phébé - Véronique Gens
Koor van De Nederlandse Opera
Les Talens Lyriques o.l.v. Christophe Rousset

De kranten spraken over deze nieuwe productie van Pierre Audi van een esthetisch hoogtepunt en roemden in één zin meteen ook de uitvoering. En dat maakte dat ik tijdens de eerste twee bedrijven (voor de pauze) flink heb moeten schakelen. Ik had het kunnen weten (en wist het eigenlijk ook al): Les Talens Lyriques o.l.v. Rousset speelden eerder al eens een Handel-opera bij DNO en daar heb ik met kromme tenen, samengeknepen billen, ballen en wat dies meer zij naar het geknars van dit orkest moeten luisteren. En ook vanavond bedierf dit orkest en de krampachtige directie van Rousset toch een flink deel van het plezier. Na de pauze ging het beter; in het intieme derde bedrijf ging weinig mis. maar waarom nu niet het orkest van de 18e Eeuw o.l.v. Frans Brüggen uitgenodigd. Hun drie Philips-cd's met suites uit Rameau-opera's kocht ik direct na hun verschijnen (alweer zo'n 20 jaar geleden!) en ik beluister ze met grote regelmaat. Het is verrukkelijke, geheel eigen muziek die nooit verveelt; de suite Castor en Pollux kan ik dromen zowat. Hoe subliem is die uitvoering door Brüggen c.s., en hoe armzalig die van Rousset c.s. in de bak van het Muziektheater. Met uitzondering van Finnur Bjarnason werd er op het podium prima gezongen: Anna Maria Panzarella zong de sterren van de hemel, en ook Henk Neven maakte grote indruk. De regie van Audi is inderdaad schitterend, maar hoe dan ook: het beeld is bij mij ondergeschikt aan wat ik hoor, en het iele gepruts door een derderangs authentiek gelegenheidsorkest doet dan afbreuk aan het visuele genot. Rameau heeft een geheel eigen klankkleur, waarbij de fagotten, fluiten en hobo's een belangrijke rol spelen (nu weet ik waar Berlioz zijn eigen combi van celli en fagotten vandaan heeft!). Rousset liet vooral melodietjes spelen, en had te weinig aandacht voor juist die typische Rameau-kleuren. Dan vallen dat prachtige en melancholische Ritournelle tendre en het vergelijkbare Entrée d'Hébé volledig in het niet. Zonde!

Concert 14 januari 2008

Maandag 14 januari 2008, Concertgebouw Amsterdam
Nederlands Philharmonisch Orkest o.l.v. Yakov Kreizberg
Liza Ferschtman, viool

Prokofiev: Vioolconcert nr. 2
Sjostakovitsj: Symfonie nr. 11

Ik denk dat ik ooit wel eens eerder naar een concert van het NedPho ben geweest, maar eerlijk gezegd zou ik dat moeten nazoeken in mijn eigen archieven. Het orkest hoor ik uiteraard vaak als operaorkest, maar als 'concertorkest' dus zelden (of nooit). Hoe dan ook: te weinig. Want tijdens dit concert bleek maar al te goed hoe hoogstaand dit orkest musiceert. Ik koos dit concert uit vanwege de Elfde van Sjostakovitsj. Ik heb twee cd-opnames ervan in de kast staan (KCO/Haitink en Philhadelphia/Jansons), maar hoorde die cd's nog niet in hun geheel. Wel hoorde ik deze symfonie eens eerder live, door het San Fransisco Symphony o.l.v. Michael Tilson-Thomas, ook in het Concertgebouw. Dat was in september 2000, lang geleden, maar ik herinner me het nog steeds als een bijzondere ervaring. Die herinnering gekoppeld aan het feit dat ik Kreizberg nog nooit eerder live hoorde: ziehier de redenen van de aanschaf van dat losse kaartje. En ja, die Elfde is een bijzonder stuk. Eigenlijk een uur lang dreiging en ongemak; een symfonie die in stijl, toegankelijkheid en emotionele uitwerking valt te vergelijken met de nummers 5, 7 en 8. Kreizberg dirigeerde met hart en ziel, bezielend, uit het hoofd. Het orkest floreert hoorbaar onder zijn dirigentschap. Tijdens het applaus gaf hij het orkest alle credits, ging niet óp de bok staan; zo'n showdirigent is het dus niet. Zelfs de altviolen die in het derde deel zo'n fraai aandeel hebben liet hij apart opstaan. Zijn begeleiding van het Tweede vioolconcert van Prokofiev was ook al zo krachtig en harmonieus. Violiste Ferschtman speelde evenzeer spitsvondig en glanzend. Ik houd geenszins van Prokofiev, juist door zijn ongemakkelijke stijl die ook dit concert kenmerkt, maar ik heb zeer geboeid geluisterd!
Terwijl ik dit schrijf heb ik op de koptelefoon de opname van de Elfde van Sjostakovitsj door het Concertgebouworkest en Haitink. Zeer fraaie uitvoering, goed orkest en fraaie opname, maar toch minder doorleefd dan ik tijdens dit concert hoorde. Wetenswaardigheid: in tegenstelling tot bijna alle andere ontelbare opnames die Haitink en het Concertgebouworkest maakten, werd deze Elfde (van 2 tot 4 mei 1983) opgenomen zónder ook tijdens concerten gespeeld te worden! Repeteren, opnemen, wegleggen! Hoe jammer eigenlijk. Hopelijk neemt Jansons de symfonie eens hier in Amsterdam op het repertoire!

Concert 10 januari 2008

Donderdag 10 januari 2008, Concertgebouw Amsterdam
Koninklijk Concertgebouworkest o.l.v. Jiří Bĕlohlávek
Godfried Hoogeveen, cello

Dvorák: Celloconcert
Smetana: De Moldau
Janácek: Sinfonietta

Eindelijk dan eens De Moldau door het KCO, dat is pure weelde. Ik vind het een ijzersterk muziekstuk; vooral het dromerige middengedeelte is meer dan prachtig. En Smetana heeft goed naar Wagner geluisterd. Bĕlohlávek ken ik van een prachtige cd-opname van het Stabat Mater van Dvorák op Chandos, en nu dan zijn debuut bij het KCO. Een geslaagd optreden; hij had het orkest strak in de hand, maar liet het vooral gedreven muziekmaken. De Sinfonietta hoorde ik überhaupt voor het eerst. Ik ben er niet kapot van. Het geniale Celloconcert van Dvorák kreeg een verdienstelijke uitvoering door de solocellist van het orkest, maar eerlijk gezegd niet meer dan dat. Geen topconcert, maar wel een fraai programma.

Boccherini-gedoe

Onlangs maakte ik een klein foutje, typisch een misverstand. Struinend op de website van Amazon kwam ik bij Boccherini terecht en besloot nu eindelijk eens een complete en goede uitvoering van zijn Gitaarkwintet nr. 4 in D met het verrukkelijke Fandango aan te schaffen. De dollar staat laag, dus met wat andere cd's ondanks de verzendkosten alsnog een koopje, zo dacht ik. Ik moest ooit eens (in 1991) een cd recenseren met bewerkingen voor gitaar en clavecimber en daarop wordt die Fandango werkelijk schitterend gespeeld. Ik houd niet van bewerkingen, maar dit deeltje is de uitzondering op de regel. Op een website kun je zelfs nog een stukje daarvan beluisteren, klink op deze link (nr. 11).


Van het kopen van een oorspronkelijke uitvoering kwam het sindsdien nooit, tot nu dus. Ik besloot de uitvoering van Le Concert des Nations o.l.v. Jordi Savall te kopen. Dat bleek geen misser; de uitvoering is geweldig levendig, dansant en stijlvol. Die Fandango wordt langzamer gespeeld dan Kraft en Silver deden, maar met minstens zoveel energie en stijlgevoel.


Ik kocht deze uitgave ook omdat die het Kwintet 'La Musica Notturna della Strade di Madrid' bevat. Dat stuk kende ik nog niet, maar speelt in de laatste roman van Jeroen Brouwers Datumloze dagen een rolletje, dus zodoende meteen meer begripsvorming van dat schitterende boek van Brouwers. Dacht ik. Cd ontvangen, op de iPod gezet, en zowel thuis als onderweg al een paar keer beluisterd en bewonderd. Toen ik gisteren bij beluistering van dat stuk in de roman van Brouwers nog eens nazocht wat hij er precies over schrijft, bleek dat hij het over een ander stuk van Boccherini heeft: het Gitaarkwintet nr. 9 in C 'La Ritirata di Madrid'. Die heb ik alsnog bij mijn vaste Duitse cd-internetwinkel besteld. Volgt dus nog. La Musica Notturna della Strade di Madrid blijkt overigens geen gitaarkwintet, maar een strijkkwintet, door Savall uitgevoerd in een wat uitgebreidere bezetting. Het stuk beeldt wat nachtelijke madrileense scenes uit, met een prachtige 'Il Rosario' als centraal deel. Laatste verrassing op dit punt: van dit laatste stuk blijk ik toch wel al een uitvoering in de kast te hebben staan: de Berliner Philharmoniker o.l.v. Herbert von Karajan. Tja, kamerbreed neergezet, en ter vergelijking nogal curieus. Maar eigenlijk best wel goed gedaan.


Tenslotte: ik kocht met de Savall-cd nog wat andere cd's en die werden door Amazon in drie zendingen verstuurd. Alles wel al betaald, maar één zending is nog niet gearriveerd (de andere twee al drie weken geleden). De eerste zending paste gewoon in mijn brievenbus, maar voor de tweede moest ik naar het postkantoor. En invoerrechten betalen! Dat zal ook de reden zijn dat die derde zending nog niet aangekomen is; die ligt waarschijnlijk ergens onder een tafel in een verloren hoekje bij de douane. Ik dacht te profiteren van de lage dollarkoers, maar goedkoop blijkt vooralsnog duurkoop.