Mijn klassieke muziek

07 september 2024

Opera 24 augustus 2024

Zaterdag 24 augustus 2024, Jardins do Palácio Marquês de Pombal, Oeiras

Mascagni: Cavalleria Rusticana

Leoncavallo: Pagliacci

Cavalleria Rusticana
Santuzza: Catarina Molder
Lola: Leila Moreso
Turridu: Andeka Gorrotxaregi
Alfio: Christian Luján

Pagliacci
Prologo/Tonio: Jorge Martins
Nedda: Catarina Molder
Canio: Andeka Gorrotxaregi
Peppe: Bruna Almeida
Silvio: Rui Baeta
Coro Operafest Lisboa
Orquestra Filarmónica Portuguesa o.l.v. Osvaldo Ferreira

In juli 2018 begon het in de arena van Verona na een aantal onderbrekingen in de slotakte van Aida zodanig te regenen dat de voorstelling werd beëindigd. Zie hier de weblog voor het hele verhaal. Sindsdien bezocht ik geen andere operavoorstelling in de open lucht, tot deze avond in een prachtige paleistuin in Oeiras, een plaats iets ten westen van Lissabon. Wat een mooie zomeravond moest worden met de bekende dubbel van Mascagni en Leoncavallo werd een vanaf het begin af aan winderige toestand. Het kan in Portugal soms flink waaien, zeker aan de kust. Maar ook waar ik woon, meer in het binnenland, is het soms flink stormachtig. Juist in de zomer, waar na een warme dag er kennelijk temperatuur- en drukverschillen optreden en de wind dan flink aangewakkerd wordt. Hoe dan ook, deze avond stormde het zowat. Zangers, koor en orkest speelden met versterking, en het geluid van de harde wind werd daardoor door de microfoons extra versterkt. De voorstelling begon iets na negen uur, en na Cavalleria rusticana en een pauze van een halfuur begon zo tegen elf uur Pagliacci. Het waaide echter steeds harder: attributen vlogen over het podium en de lichtbalk met boventiteling, hangend aan een ijzeren stellage boven het orkest, zwiepte vervaarlijk heen en weer. Enfin: na Canio's bekende aria voor de spiegel werd de uitvoering gestaakt. Nedda en Silvio werd dus de dood bespaard vanavond. Door die geluidsversterking en de wind die door de luidsprekers raasde, was het lastig volop te genieten van deze heerlijke stukken. Er werd op zich prima gezongen - tenor Andeka Gorrotxaregi zong bijzonder goed. Catarina Molder had wat moeite af en toe. Eigenlijk komt het zelden voor dat Santuzza en Nedda door dezelfde sopraan gezongen wordt. Het koor en het orkest bestond grotendeels uit jongelui die er zichtbaar plezier in hadden om te zingen, te acteren en te spelen. Aparte avond!

28 juni 2024

Recital 15 april 2024

Maandag 15 april 2024, Auditorium Gulbenkian, Lissabon
Martha Argerich, piano
Dong Hyek Lim, piano

Schubert: Fantasie in f voor piano vierhandig, D940
Rachmaninov: Suite nr. 2 voor twee piano's, op. 17
Rachmaninov: Symfonische dansen voor twee piano's, op. 45

Ik hoorde Martha Argerich enkele keren eerder; ze blijft een onweerstaanbaar fenomeen, ook nu ze al de tachtig is gepasseerd. Solo-recitals geeft ze al heel lang niet meer; ze trekt wel ieder jaar met een andere, meestal jongere pianist langs een aantal zalen. Deze keer gelukkig ook naar Lissabon. De Fantasie in f van Svchubert hoorde ik eerder dit seizoen ook al in deze zaal (zie hier de weblog) - het blijft een geweldig mooi stuk. Daarna twee keer Rachmaninov voor twee piano's. In veel van zijn stukken voor één piano zijn er al heel veel noten, en nu twee keer zo veel. Maar Argerich en Lim speelden ronduit grandioos: technisch perfect, en met enorm bravoure. Volgend seizoen komt Argerich weer, met een andere pianist, maar de kaartjes waren de dag nadat ze in de verkoop gingen alweer uitverkocht. Vorig jaar viste ik voor dit concert ogenschijnlijk ook achter het net, maar zo halverwege de zomer waren er voor vele uitverkochte concerten toch weer opeens wat stoelen beschikbaar. Dus wie weet?

09 juni 2024

Opera 1 april 2024

Maandag 1 april 2024, Semperoper Dresden

R. Strauss: Elektra

Elektra: Lise Lindstrom
Chrysothemis - Gebriela Scherer
Klytämnestra - Doris Soffel
Aegist - Jürgen Müller
Orest - John Lundgren
Sächsischer Staatsopernchor Dresden
Sächsischer Staakskapelle Dresden o.l.v. Marc Albrecht

Twee dagen na die weergaloze Die Frau ohne Schatten op stille zaterdag (zie hier de weblog) nu op tweede paasdag een tweede heftige Strauss-opera in de Semperoper: Elektra. In 1909 ging de opera hier ook in première. Ik zag/hoorde al memorabele Elektra-uitvoeringen, waaronder in 2010 in Brussel (zie hier), maar deze kan hetzelfde etiket krijgen. Marc Albrecht behoort tot de beste Strauss-dirigenten die er zijn, en met die geweldige Staatskapelle en een topcast was dit wederom een uitvoering om nooit te vergeten. Meer nog dan Die Frau ohne Schatten is Elektra een opera waar vrouwen centraal staan. Vergeleken met de rollen van Elektra, Chrysothemis en Klytämnestra zijn die van Orest en Agist beduidend kleiner. Lindstrom, Scherer en Soffel: wat een damestrio! Doris Soffel hoorde ik ook in die uitvoering in 2010 in Brussel, en ze is nog steeds fantastisch in zang en présence. Inmiddels een jaartje ouder, maar tijdens deze uitvoering was ze 75! En geen spoor van slijtage. Oef, dit was een wel heel goed Strauss-paasweekend. Voor de andere heerlijkheden tijdens deze dagen: zie de weblog over Die Frau ohne Schatten.

27 april 2024

Opera 30 maart 2024

Zaterdag 30 maart 2024, Semperoper Dresden

R. Strauss: Die Frau ohne Schatten

Der Kaiser - Eric Cutler
Die Kaiserin - Camilla Nylund
Die Amme - Evelyn Herlitzius
Barak - Oleksandr Pushniak
Baraks Frau - Miina-Liisa Värelä
Sächsischer Staatsopernchor Dresden
Kinderchor der Semperoper Dresden
Sächsicher Staatskapelle Dresden o.l.v. Christian Thielemann

Met mijn goede vriend C bezocht ik vele malen het Concertgebouworkest en De Nederlandse Opera, maar we ontwikkelden ook een aarzelende traditie om naar grote buitenlandse opera's te gaan. Dat begon eigenlijk al in 1988 toen we naar de Elektra in de Muntschouwburg in Brussel gingen (met Christa Ludwig als Klytämnestra!), maar later Covent Garden (hier), de Opéra Bastille (hier) en la Scala (hier). Nu ik naar Portugal ben verhuisd is zo'n buitenlandse rendez-vous dubbel prettig - we zien elkaar weer, mét aanleiding. Toen C afgelopen augustus een app-bericht stuurde met de vraag: Waar zullen we weer eens heen gaan?, opperde ik de Semperoper in Dresden, daar wilde ik toch zeker ooit naartoe. En al snel bleek dat ze vele maanden later met Pasen een heuse Richard Strauss-dubbel deden: om en om Die Frau ohne Schatten en Elektra. Kaarten ruim beschikbaar, dus meteen geboekt en ook de vluchten heen en weer. Het werd een paasweekend om nooit te vergeten, vanwege het warme weerzien met C en zijn I, die prachtige stad Dresden, het verrukkelijke weer, terrassen aan de Elbe, braadworst en bier, Eierschecke, heerlijke lunches en diners, een lichtovergoten korte dienst met orgelmuziek in de Frauenkirche op stille zaterdag en daarna vanaf 16.00 een operavoorstelling die misschien de meest grandioze was die ik ooit hoorde en zag. Nou ja, allerbest en allermooist bestaan niet bij uitvoeringen, maar gottegot, wat was deze Frau weergaloos goed. Al na twee minuten dacht ik al: wat gebeurt hier, en dat duurde nog drie keer ruim een uur zo. Thielemann hoorde ik enkele eerder bij het KCO en ook met de Wiener Philharmoniker in Amsterdam, niet altijd overtuigend, maar deze avond deed hij het allerbeste wat een dirigent kan doen. De Staatskapelle speelde werkelijk grandioos, en Thielemann zorgde voor een ideale balans tussen zangers en orkest. Ik hoorde de Staatskapelle enkele keren in het Concertgebouw, maar als operaorkest stijgen ze boven zichzelf uit. Tja, dan de zangers. Pushniak en Värelä kende ik niet, maar zongen een formidabel mensen-paar. Herlitzius zong in Amsterdam bij het debuut van Marc Albrecht de Kaiserin (zie hier, hier en hier), maar Amme leek zelfs meer op haar lijf geschreven. Wat een stem en présence. Camilla Nylund zong in Amsterdam bij DNO in de Rosenkavalier (hier) en concertant met het KCO in de Lohengrin (hier). En als Kaiserin zelfs nog grandiozer. Haar declamatie in de derde akte: ongelooflijk! Soms is het onmogelijk goed te verwoorden hoe het echt was, maar lees dan deze recensie hier. Niets te veel gezegd. Nog geen maand na de uitvoering ben ik er nog vol van en kan ik deze avond nauwelijks nog bevatten, ook al zitten er inmiddels al een grandioze Elektra en een prachtig concert in Lissabon tussen (volgen). Het was een onvergetelijke uitvoering. Maar toch nog even over Richard Strauss: hem wordt vaak platvloersheid verweten, maar ik vind zijn idioom werkelijk heerlijk, om geen genoeg van te krijgen. In de Frau zitten prachtige climaxen, chaotische passages en uiterst intieme stukken waarbij de tranen je in je ogen springen. Richard Strauss in Dresden: hoe gelukmakend kan je het krijgen!

08 april 2024

Concert 16 februari 2024

Vrijdag 16 februari 2024, Auditorium Gulbenkian Lissabon

Gulbenkian Orkest o.l.v. Marc Albrecht
Varoujan Bartikian, cello
Lu Zheng, altviool

R. Strauss: Don Quixote
R. Strauss: Sinfonia Domestica

Dit is de eerste van een Richard Strauss-drieluik in deze weblog. Drie geweldige avonden, zowaar een Richard Strauss-hattrick, te beginnen met dit verrukkelijk concert in Lissabon met misschien niet de allerbeste symfonische gedichten van Richard Strauss, maar gottegot wat een heerlijke stukken. Don Quixote bestaat uit drie delen: introductie, thema en variaties, en een finale. Typisch Richard Strauss: soms ben je even de draad kwijt, maar dan opeens word je opgetild tot het meest prachtige. Die rit door de hemel: het duurt minder dan een minuut, maar wat een meesterlijke passage! De solopassages werden uitstekend gespeeld door leden van het Gulbenkianorkest. En ja, dan die Sinfonia Domestica. Het verdient de eer die het toekomt. Ik hoorde het ooit, nog voor ik deze weblog startte, door het Koninklijk Concertgebouworkest o.l.v. Lorin Maazel. Die uitvoering is opgenomen en heb ik op cd in de anthology-cdbox-serie van het KCO en die opname heb ik vele keren beluisterd. Geweldig! Het is een grandioos weelderig stuk. Marc Albrecht was chef bij De Nederlandse Opera - zijn naam staat bij vele uitvoeringen in de dirigentenlijst, zie hiernaast. Richard Strauss dirigeert hij als de beste, en zo ook deze avond in Lissabon. Het Lissabonse publiek luisterde muisstil, en was na afloop uitbundig in het applaus. Albrecht komt in dit drieluik nog eens langs. Het is zo moeilijk om de kwaliteit van een componist te verwoorden. Maar Richard Strauss wordt zeker een uitdaging - na dit drieluik verdient hij dat alleszins!

07 februari 2024

Concert 16 december 2023

Zaterdag 16 december 2023, Auditorium Gulbenkian, Lissabon

Hespèrion XXI o.l.v. Jordi Savall

Nedyalko Nedyalkov, Kaval
Yurdal Tokcan, Oud

Hakan Güngör, Kanun
Özata Ayan, Tamboer
Dimitri Psonis, Santur e Saz
Fahrettin Yarkin, Percussie
David Mayotal, Percussie
Jordi Savall, Rabeca en Viola da Gamba

Istanbul 1700
Dimitrie Cantemir

Ik ben een liefhebber (bepaald geen connaisseur) van de producties van Jordi Savall. Hij bracht vele cd's uit, en enkele thema-producties van één tot drie cd's behoren tot de bijzonderste in mijn cd-kast: Erasmus, Bal-kan, Oorlog en vrede (mijn favoriete productie) en meer. Ik heb onder andere ook een geweldige uitvoering van de Water Music van Handel door hem, en een Boccherini-cd. Ik kocht ooit ook de enkele cd Istanbul 1700 maar daar vond ik eigenlijk weinig aan. Teveel eentonig oriëntaals getokkel. Toen afgelopen zomer het jaarprogramma 23-24 van Gulbenkian bekend werd, stond daar ook dit concert van Jordi Savall bij. Ik twijfelde flink, vanwege die cd, maar goed, toch een kaartje gekocht. Ik moest trouwens snel zijn want Savall is hier zo populair dat zijn concerten bijkans sneller zijn uitverkocht dan Lowlands. Het kan verkeren: dit concert was van een enorme subtiliteit en schoonheid. De acht instrumentalisten, waaronder Savall zelf, speelden de sterren van de hemel in Turkse en Armeense muziek. De uitverkochte zaal hield twee keer drie kwartier zijn adem in, en het programma was zo opgebouwd dat het pas uitbundig applaudisseerde wanneer het daartoe door de muziek uitgenodigd werd. Enkele dagen na het concert beluisterde ik de Istanbul-cd opnieuw, en die kon ik beter waarderen. Maar de sfeer en subtiliteit van het concert ontbreekt op de cd. Wel was de concerttoelichting nagenoeg gelijk aan de tekst in het cd-boekje, met name over Dimitrie Cantemir (1673-1723) waarvan tijdens het concert (en op de cd) een aantal composities werden gespeeld. Ik heb bovenin de naam van de instrumenten overgenomen van het programmablad, alleen Tamboer en Percussie vertaald naar het Nederlands. Van de andere instrumenten ken ik de (eventuele) Nederlandstalige equivalent niet. Enfin, een weblog vol feitelijkheden over een concert met muziek die je anders nooit hoort, maar dat als een van de fijnste van de afgelopen jaren bleek te zijn. Savall liep op krukken, is al over de tachtig, maar wat een gigant!

15 december 2023

Opera 4 oktober 2023

Woensdag 4 oktober 2023, Teatro Nacional de São Carlos, Lisboa
Opera van Lissabon

Puccini: Madama Butterfly

Butterfly - Zarina Abaeva

Pinkerton - Carlos Cardoso

Sharpless - Stefan Astakhov

Suzuki - Cátia Moreso
Goro - Marco Alves dos Santos

Coro do Teatro Nacional de São Carlos
Orquestra Sinfónica Portuguesa o.l.v. Antonio Pirolli

Ik ben van de generatie dat er eerst alleen nog langspeelplaten waren. Maar al vrij snel kwam de CD en werd ik een early adapter. Mijn eerste complete opera op CD was Madama Butterfly van Puccini, de Decca-opname o.l.v. Serafin met Bergonzi en Tebaldi. Die viel me enorm tegen en dat heeft me heel lang weerhouden om van deze deze opera te houden. Maar pas sinds niet lang geleden (zie hier de weblog) vind ik Madama Butterfly een van de grandioze opera's uit het kernrepertoire. En daardoor moest ik natuurlijk ook naar deze uitvoering in Lissabon. Vooraf: ik vind Butterfly niet Puccini's meest aangrijpendste. Hoe mooi de muziek ook, en hoe uniek, het is een te voorspelbaar verhaal, en ofschoon La Bohème dat ook is: daarin word je veel vaker met je emoties tegen de wand geplakt. Desondanks: Butterfly behoort met Bohème, Tosca en in mindere mate Turandot tot de top-4 van Puccini, en als ik er een zou moeten kiezen, dan denk ik toch dat het de Bohème wordt. Maar goed, deze uitvoering van Butterfly was werkelijk prachtig. Abaeva en Cardoso zongen in de eerste akte de sterren van de hemel; wat een onverwacht goede bezetting. De tweede akte was niet minder fraai. In de derde akte bleek het toneelbeeld opeens verplaatst van de sfeervol-oriëntaalse uitbeelding naar een harde hedendaagse, en dat viel me rauw op mijn dak. Butterly was opeens een oude eenzame vrouw in een verlopen huiskamer met televisie, met een monotoon flatgebouw op de achtergrond. Ik kwam van een koude kermis thuis. Maar ja, een kennis die vlakbij mij woont ging enkele dagen later naar deze productie en zij vertelde me de clou: huwelijksbedrog is van alle tijden (het is niet voor niets een geaccepteerd Nederlands woord), dus dat vond ze wel een interessante wending. Enfin, je kunt er alles over vinden, maar dit was dus uiteindelijk een productie die 'blijft hangen'.

07 december 2023

Concert 22 september 2023

Vrijdag 22 september 2023, Auditorium Gulbenkian, Lissabon
Maria João Pires, piano
Ignasi Cambra, piano
Lilit Gregorian, piano
Ricardo Castro, piano
Thomas Humphreys, bariton
Gyula Stuller, viool
Antonio Meneses, cello

Schubert: Marches militaires, D733, nr. 1 en 2
Schubert: Klavierstück, D946, nr. 2

Schubert: Frühlingsglaube, D686
Schubert: Wanderers Nachtlied II, D768
Schubert: Nachtstück, D672
Schubert: Fantasie in f, D940
Schubert: Pianotrio nr. 2, D929
Schubert: An die Musik, D547

Verspreid over drie avonden gaven Maria João Pires and friends afgelopen september vier Schubertiades, zoals Schubert zulke gevarieerde avonden met eigen muziek zelf ook gegeven zou kunnen hebben. Ik koos de tweede, vanwege drie Schubertstukken die me zeer lief zijn: het tweede Klavierstück (van de drie), de Fantasie in f voor piano vierhandig en het grootse Tweede Pianotrio. Wisselende bezettingen, waarbij geapplaudisseer tussen de stukken niet op prijs werd gesteld. Alle musici kwamen tegelijkertijd op en schoven aan rondom een grote tafel, met daarop wat versnaperingen en drank. Een kroonluchter maakte het plaatje af. De twee Marches militaires voor piano vierhandig werden mede door een blinde pianiste gespeeld; ze kwam op met een geleidehond die tijdens de uitvoering op zijn gemak voor de piano ging liggen en gemoedelijk de zaal in keek. Daarna speelde Pires, hier in Portugal natuurlijk oneindig populair, het tweede Klavierstück - ach wat is dat toch prachtig! Daarna een paar liederen en dan die twintig minuten durende Fantasie in f, zo weemoedig als Schubert maar zijn kan. Pires speelde hierin samen met Ricardo Castro. Na de pauze het Tweede Pianotrio, bijkans een symfonie voor viool, cello en piano dat drie kwartier duurt. Wat een meesterwerk! Helaas speelde Pires hier niet, maar Ricardo Castro speelde met gloed de dragende pianopartij. Tenslotte nog Schuberts ode aan de muziek. Er was nog wat improvisatiezang tussendoor, maar ik laat dat verder onvermeld omdat ik dat uiterst ongepast en lelijk vond; het deed afbreuk aan de sfeer van de avond. Maar verder: gewoon fijn om alleen maar Schubert te horen!

18 oktober 2023

Concert 14 september 2023

Donderdag 14 september 2023, Auditorium Gulbenkian, Lissabon Gulbenkian Koor en Orkest o.l.v. Lorenzo Viotti

Ligeti: Lux aeterna
Mahler: Symfonie nr. 7

Dit seizoen staan er meer concerten op mijn programma dan vorig jaar, te beginnen met Mahlers Zevende, niet bepaald zijn gemakkelijkste symfonie. Ik volg Lorenzo Viotti op Instagram en daar postte hij een lange video over zijn voorbereiding op de repetities en de drie concerten met dit programma, en vooral over zijn moeilijkheden met deze Zevende. Volgens Viotti zelfs een nog donkerder symfonie dan de Zesde, die hij begin dit jaar dirigeerde (zie hier de weblog). Voorafgaande aan het concert sprak hij in gelijke termen het publiek toe. Ondanks - of misschien wel vanwege - zijn eigen 'strijd' met dit stuk klonk er een uiterst gedetailleerde en overtuigende uitvoering, met relatief langzame tempi. Ik vind het zelf ook een ongemakkelijke symfonie, vooral vanwege dat rare laatste deel; het klinkt alsof Mahler niet meer wist wat hij als slotdeel moest componeren, en dan maar dat carnavaleske rondo schreef. Het eerste deel vind ik daarentegen grandioos, een van Mahlers beste delen. Als tegenhanger van deze donkere symfonie opende het concert met het negen minuten durend Lux aeterna van György Ligeti, een a capella koorstuk waar ik geen chocola van kon maken. Ik weet ook niet zeker of het koor het wel zo zuiver zong. Tijdens de uitvoering van dit stuk was de achterwand gesloten met een zwart doek. Tijdens het eerste deel van Mahlers Zevende ging dat open en keken we weer naar de (inmiddels) nachtelijke binnentuin van het Gulbenkian-complex.

16 september 2023

Opera 31 juli 2023

Maandag 31 juli 2023, Convento de Christo Tomar

Handel: Xerxes

Alunos de Ópera da 23e Edicão Curso Internacional de Música Vocal 2023
Orquestra Filarmonica das Beiras o.l.v. Leandro Alves

Een onverwacht cadeautje: een Handel-opera in het prachtige Convento de Christo in Tomar, op een kwartier rijden van mijn huis. Kennissen uit de buurt attendeerden me erop. Gratis toegang, en volle bak op deze maandagavond. Ik ken deze Handel-opera niet, maar hij werd flink ingekort; het duurde alles bij elkaar ruim anderhalf uur. De aria's waren flink korter dan normaal bij Handel; van de gebruikelijke ABA-vorm werd naar mijn idee alleen de eerste A gezongen. Helemaal OK, want zo zat de vaart er goed in. De ambiance was geweldig, en er werd zeer aanstekelijk gezongen en geacteerd door deze groep studenten van een of andere zomercursus. Vlakbij zat een jochie van een jaar of vier, en hij luisterde de eerste driekwartier vol aandacht, daarna ging hij op zijn rug liggen dagdromen. Het orkest speelde zeer vakkundig; het klonk allemaal heel fraai in deze open ruimte. Op de wanden werd zelfs de tekst in het Portugees getoond. De foto hierboven nam ik voor aanvang. Mooie avond!

31 augustus 2023

Opera 5 juni 2023

Maandag 5 juni 2023, Teatro Nacional de São Carlos, Lisboa
Opera van Lissabon

Verdi: Il trovatore

Leonora - Christiana Oliveira

Azucena - Cátia Moreso

Manrico - Ivan Gyngazov

Conte di Luna - Alessandro Luongo

Coro do Teatro Nacional de São Carlos
Orquestra Sinfónica Portuguesa o.l.v. Antonio Pirolli

Het is alweer bijna drie maanden geleden dat ik hierheen ging; in de tussentijd nog naar een andere opera geweest - beschrijving volgt. Het kwam er even niet van de weblog te schrijven. Komend seizoen veel meer concerten en wat opera's geboekt dan het afgelopen jaar, inclusief een reis naar een groot buitenlands operahuis. Ik ben deze voorstelling eigenlijk grotendeels vergeten. Wel weet ik dat ik niet heel erg onder de indruk was. En dat terwijl Il trovatore een van mijn lievelingsopera's is. Maar ik ken het stuk zo goed, vooral van de sublieme opname op DG o.l.v. Tullio Serafin met Carlo Bergonzi, Antionetta Stella, Ettore Bastianini en Fiorenza Cossotto, dat de zangers van deze uitvoering me niet bij de lurven wisten te grijpen. Christiana Oliveira en Ivan Gyngazov zongen verdienstelijk maar niet grandioos, en ook Cátia Moreso en Alessandro Luongo vond ik te weinig krachtig. Maar goed, misschien was ik niet helemaal in 'the mood', dat kan ook. De muziek blijft natuurlijk onverwoestbaar. Waar in Rigoletto en La traviata nog de driehoek sopraan, tenor en bas/bariton de kern van de handeling uitmaakt, voegt Verdi in Il trovatore er de mezzo-sopraanpartij van Azucena toe, wat de complexiteit van het verhaal, maar ook de muzikale diversiteit enorm doet toenemen. Grandioze opera!

10 mei 2023

Opera 24 april 2023

Maandag 24 april 2023, Centro Cultural de Belém

Opera van Lissabon

Wagner: Der fliegende Holländer

Holländer - Tomas Tomasson

Senta - Gabriela Scherer

Daland - Peter Rose

Erik - Peter Wedd

Timoneiro - Marco Alves Dos Santos

Coro do Teatro Nacional de São Carlos

Orquestra Sinfónica Portuguesa o.l.v. Graeme Jenkins >

Wagner in Portugal? Ik hoorde alle Wagners in Amsterdam, en sommige in Londen en Wenen. Zie de opera-lijst hiernaast. Maar in Lissabon? Enfin, toen deze uitvoering maanden geleden online werd aangekondigd kocht ik een kaartje, maar tot de dag ervoor twijfelde ik of ik die 130 kilometer moest afreizen naar Belém, de toeristische trekpleister door dat torentje in de Taag, zo'n 10 kilometer ten westen van Lissabon. En laat op de avond weer terug. Ik overwon gelukkig mijn snobistische twijfels en reed al vroeg naar Belém, naar dat stomme torentje maar hoe prachtig overweldigend de facade van het klooster aldaar! En daartussen staat het Centro Cultural, modern, stijlvol en met een geweldig klinkend auditorium waar op deze zomerse maandagavond in april een verrassend grandioze uitvoering gegeven werd van Der fliegende Holländer. Ik begon deze muziek-weblog in 2005, en sindsdien hoorde ik live alle Wagner-opera's vanaf de Lohengrin tot de Parsifal meerdere keren elk, maar niet een keer de Holländer, dat was daarvoor bij de Nederlandse Opera, zo lang geleden dus. En ondanks dat Wagner in deze opera nog zoekende was naar zijn eigen stijl: wat een verrukkelijk stuk! De Holländer heeft zijn prachtige duistere aandeel. Senta haar heldinnenrol, Erik zijn tenorbravoure en Daland de sonore baspartij, en hoe waren deze rollen goed bezet! Tomasson zong met autoriteit de titelrol, Scherer een zuivere Senta, en Rose is nog steeds een geweldige zanger - bij DNO zong hij o.a. Ochs in Der Rosenkavalier. De hoofdrol werd echter opgeëist door het koor, dat hoorbaar en zichtbaar los ging - met name aan het begin van de derde akte. Het was een feest om te zien en te horen - en het Portugese publiek luisterde ademloos, maar betoonde zich na afloop als Wagner-liefhebbers pur sang; het applaus was terecht grandioos. De enscenering was simpel-praktisch, ondersteund door een videoscherm dat in de demonische koorpartij van de Holländer-schippers deed huiveren. Heerlijk om opeens deze opera na zoveel jaar opnieuw te horen en te waarderen.

Ik beluisterde enkele weken voor deze uitvoering de bekende opname van Klemperer met Theo Adam en Anja Silja als Holländer en Senta, maar pakte tijdens het schrijven van deze weblog toch die andere opname uit mijn cd-kast en die ik gewoon beter vind: de live-opname uit Bayreuth onder leiding van Karl Böhm, met Thomas Stewart als Holländer en Gwyneth Jones als Senta. In hun 'liefdesduet' aan het slot van de tweede akte blaast Jones iedereen de tent uit, maar wat een stem en hoe grandioos de climax!

07 april 2023

Recital 20 maart 2023

Maandag 20 maart 2023, Auditorium Gulbenkian Lissabon
Grigory Sokolov, piano

Purcell: Suite nr. 2, 4 en 7
Purcell: Ground in Gamut, A New Irish Tune, A New Scotch Tune
Purcell: Trumpet Tune, Round O, Chaconne
Mozart: Sonate nr. 13 in Bes, KV 333
Mozart: Adagio in b, KV 540

Op drie dagen na precies tien jaar geleden de laatste keer bij een recital van grootmeester Sokolov (zie hier), maar dat maakte zoveel indruk dat ik voor dit optreden apart naar Lissabon reed, en ik werd wederom niet teleurgesteld. Sokolov is een meester in subtiliteit - drie kwartier Purcell en dan toch een afgeladen zaal in de ban houden! Na de pauze Mozart, waarin hij in de Sonate alle herhalingen speelde en afsloot met het tien minuten durende, aangrijpende Adagio. Net als in 2013 speelde hij daarna zo'n zes toegiften, waaronder Chopin, Brahms en ondanks de kleinere vleugel uiterst volbloedig die geweldige Prelude op. 23 nr. 2 van Rachmaninov, eindelijk voor mij de eerste keer live, en hoe! De reis alleszins waard!

01 april 2023

Opera 5 maart 2023

Zondag 5 maart 2023, Teatro Nacional de São Carlos, Lisboa
Opera van Lissabon

Donizetti: Lucia di Lammermoor

Lucia - Rita Marques

Edgardo - Luis Gomes

Enrico - Gezim Myshketa

Raimondo - Fabrizio Beggi

Arturo - Marco Alves dos Santos

Coro do Teatro Nacional de São Carlos
Orquestra Sinfónica Portuguesa o.l.v. Antonio Pirolli

Wederom een Donizetti-opera, met wederom de Portugese sopraan Rita Marques in de hoofdrol (zie hier de vorige keer in L'elisir d'amore). Ze is een meer dan uitstekende belcanto-zangeres. Geen grote luide stem, maar zuiver, wendbaar en ook gewoon mooi. Ik zat in een soort van loge op de derde verdieping, maar had een prima uitzicht op het toneel en de orkestbak en het klonk allemaal geweldig. Prima zangers, maar een uitermate bevreemdende enscenering, waarin modern en klassiek door elkaar heen liepen. De waanzinscène was uiterst curieus: Lucia stapt opeens in moderne kledij in een auto, en zingt al autorijdend haar ondergang tegemoet. Op de achteruitkijkspiegel een camera zodat ze op en scherm achterop het podium groot werd geprojecteerd. Halverwege de scène stapt ze even uit, daarna weer in en rijdt ze zich uiteindelijk zogenaamd te pletter. Tja, zulke moderne regisseursfratsen had ik al een poosje niet meer gezien (vroeger bij De Nederlandse Opera meer regel dan uitzondering). Desondanks een fijn middagje opera. Binnenkort zelfs naar Wagner!

26 maart 2023

Concert 18 februari 2023

Zaterdag 18 februari 2023, Auditorium Gulbenkian, Lissabon Gulbenkian Orkest o.l.v. Lorenzo Viotti

Mahler: Symfonie nr. 6

Ik ga niet vaak meer naar concerten en opera's, maar lig nu toch opeens drie bezoeken achter met beschrijven. Allereerst de Zesde Mahler door het Gulbenkian orkest o.l.v. oud-chefdirigent Viotti. Ik volg hem op Instagram en hij dirigeerde dezelfde symfonie in de week erna ook bij de Münchner Philharmoniker. Het komt vaker voor: dirigenten die een werk in eenzelfde seizoen bij verschillende orkesten op de lessenaars laten zetten. Niets op tegen eigenlijk; je graaft je dan helemaal in in zo'n stuk. Viotti had zeker wat te vertellen met deze duistere symfonie. Het orkest klonk zeer transparant, terwijl hij er toch ook de nodige energie in stopte. Het Andante moderato was uiterst lyrisch en greep me erg aan. Misschien omdat ik zo weinig live-concerten meemaak? Er is onduidelijkheid over de volgorde van de twee middendelen: eerst het Scherzo en dan het Andante, of andersom. De meeste dirigenten kiezen voor eerst het Scherzo en dan het Andante, zoals ook Viotti, en eigenlijk werd me tijdens dit concert helder waarom dat de betere keuze lijkt: het Scherzo als derde deel en daarna die lange gitzwarte Finale is gewoonweg een te heftige aanslag op het gemoed. Tot teleurstelling van Viotti, mijzelf en waarschijnlijk veel andere mensen in het publiek begonnen enkelen direct na het wegsterven van de laatste hartslag te applaudisseren; als er één symfonie is waar ik me er altijd ongemakkelijk bij voel om geestdriftig te gaan klappen is het wel bij dit stuk.
De foto hierboven toont de voorgevel van het Gulbenkian-gebouw: naast de concertzaal is er ook een geweldig museum, dat ik in de middag voorafgaande aan het concert bezocht. Het toont de collectie die Calouste Sarkis Gulbenkian bij elkaar verzamelde. Prachtig, en ook: subliem tentoongesteld. De buitenkant van het gebouw verdient geen schoonheidsprijs, maar binnen is het oor- en oogstrelend.