Opera 9 juni 2025

Maandag 9 juni 2025, Teatro alla Scala Milaan
Teatro alla Scala

Wagner: Siegfried

Siegfried - Klaus Florian Vogt
Mime - Wolfgang Ablinger-Sperrhacke
Der Wanderer - Michael Volle
Alberich - Olafur Sigurdarson
Fafner - Ain Anger
Erda - Christa Mayer
Brünhillde - Camilla Nylund
Stimme des Waldvogels - Francesca Aspromonte
Orchestro del Teatro alla Scalla o.l.v. Simone Young

Afgelopen februari in dit theater naar Die Walküre (zie hier), en nu dan het vervolg. De Walküre is misschien wel de meest toegankelijke Wagner-opera, omdat de menselijke en goddelijke emoties vanaf begin tot eind centraal staan, en enorm begrijpelijk zijn. In Siegfried ontwikkelt zich dat menselijk-emotionele (de goddelijke gaat erin ten onder) minder direct, pas aan het eind van de tweede akte, en dan ben je al ruim twee uur verder. Siegfried moet eerst dat zwaard in elkaar smeden, en ermee de draak verslaan, Mime doden, en dan is hij helemaal alleen. Maar dan begint het écht. Zulke verrukkelijke muziek in die eerste akte - het smeden van het zwaard (Schmiedelied): fantastisch! Dan in de tweede akte de confrontatie tussen Alberich en Wanderer (Wotan) - voor het eerst sinds de Rheingold: Wagner excelleert in confrontaties. De derde akte is in alle opzichten de kern van deze opera. Eerst de geweldige confrontatie tussen Wanderer en Erda, dan tussen Wanderer en Siegfried, en vervolgens dat hemelse stuk waarin Siegfried (hoe eenzaam) de rots beklimt waar Brünnhilde slaapt, en haar uiteindelijk wakker kust enzovoort. Het zijn hemelse momenten, onmogelijk om in woorden te vatten, en het zag er in deze Scala-uitvoering prachtig uit, maar met Vogt, Volle, Mayer en Nylund en o.l.v. Simone Young klonk het allemaal onvergetelijk prachtig; Vogt was werkelijk de beste Siegfried die je je kunt voorstellen. Dat abonnement dat ik in een vlaag van verstandsverbijstering kocht - soms word je kennelijk van elders gestuurd! Bovenin de foto nadat Siegfried Brünnhilde heeft wakker gekust, hieronder de confrontatie tussen Mime en Wanderer uit de eerste akte.

Opera 20 mei 2025

Dinsdag 20 mei 2025, Teatro alla Scala Milaan
Teatro alla Scala

Weill Triptych 

Die sieben Totsünden 

Anna I - Alma Sadé 

Anna II - Lauren Michelle 

Bruder I - Elliott Carlton 

Hines Mutter - Andrew Harris 

Vater - Matthäus Schmidlechner 

Bruder II - Michael Smallwood 

Actor - Geoffrey Carey

Mahagonny Songspiel 

Jimmy - Andrew Harris 

Bobby - Elliott Carlton Hines 

Billy - Michael Smallwood

Charlie - Matthäus Schmidlechner 

Jessie - Lauren Michelle 

Bessie - Alma Sadé 

Actor - Geoffrey Carey 

The Songs of Happy End 

Sam Worlitzer - Elliott Carlton Hines 

Die Fliege - Natascha Petrinsky 

Lilian Holiday - Wallis Giunta 

Jane - Lauren Michelle 

Mary - Alma Sadé 

Ein Mann - Matthäus Schmidlechner 

Hanibal Jackson - Michael Smallwood 

Die Leute - All soloists 

Actor - Geoffrey Carey

Orchestra del Teatro alla Scala o.l.v. Riccardo Chailly

Toen ik in een vlaag van verstandsverbijstering in een paar muisklikken voor dit seizoen een opera-abonnement in de Scala van Milaan kocht (overigens geen seconde spijt daarvan!), wist ik dat ik enkele producties niet de moeite en kosten van het heen en weer vliegen, bnb regelen etc. waard vond. Maar deze productie met drie stukken van Kurt Weill, gedirigeerd door Chailly: daar moest ik heen. En dat terwijl ik eigenlijk volledig onbekend ben met de muziek van Weill. Ik heb niks van hem op cd, hoorde weliswaar ooit Die sieben Todsünden in de Doelen in Rotterdam o.l.v. Simon Rattle. Ik was 17 en had nauwelijks concertervaring. Ik kan me er alleen van herinneren dat ik er niks van snapte. Maar als Chailly dit in de Scala op de lessenaars zet, dan moest dat wel iets veelbelovends zijn. En ja, het was werkelijk een geweldige avond. Bij elkaar twee uur muziek, drie stukken met ieder een eigen sfeer, geacteerd en gezongen door een vaste kern zangers aangevuld met anderen. En dat voor een zaal die slechts voor driekwart gevuld was, en grotendeels met ouderen in avondkledij cq. maatpak. Maar: om half elf was het applaus luid en jubelend. Hier was een perfecte show gegeven waarin alles klopte. De zangers hadden afwisselend de hoofd- of een bijrol, en zongen allemaal prachtig. Ze acteerden daarnaast alsof dat hun professie was. En tja, dan het orkest: saxofoons, veel slagwerk... wie bekend is met de muziek van Weill, weet welke klankkleuren en bijpassend instrumentarium hij voorschrijft. Chailly is een meester in scherpte, detailwerking, ritme. Een lust voor het oor. Ook voor het oog: er werd gedanst, gestorven, geliefkoosd, gedronken en gefeest etc. The Songs of Happy End werd het hoogtepunt. Een collectie liederen van allerlei aard, prachtig uitgebeeld. Ik ben net thuis van een fenomenale Siegfried (volgt/zie hierboven), maar deze Weill-Triptych had ik niet willen missen.

Recital 8 april 2025

Dinsdag 8 april 2025, Auditorium Gulbenkian Lissabon
Matthias Goerne, bariton
Maria João Pires, piano

Schubert: Winterreise

Toen een klein jaar geleden het Gulbenkian-jaarprogramma in de verkoop ging, was dit concert het eerste waar ik op intekende. Hier moest ik heen. En dat terwijl ik huizenhoog opzag tegen de Winterreise: zoveel Traurigkeit... Ik heb al eeuwen meerdere uitvoeringen op cd (die van Fischer-Dieskau en Gerald Moore was een van de eerste cd's die ik eind jaren tachtig kocht), maar ik beluisterde deze cyclus al heel lang niet meer, ik kan niet herinneren wanneer überhaupt. Kennelijk heb ik die eerste cd in het begin vaker opgezet, want tijdens dit concert kwamen alle 24 liederen me bekend voor. Hoe dan ook, dit werd een onvergetelijk concert. Ik heb ook Goerne's opname uit de complete Schubert-liederencollectie van Hyperion, en daarop klinkt hij (nu beluisterend terwijl ik dit schrijf) jong en fris, terwijl tijdens dit concert veel meer gerijpt en zwaarder. Maar wat een autoriteit. Volledig uit het hoofd, bracht hij ieder Lied zowat als een statement. Maar goed, de pianopartij is bij de liederen van Schubert net zo belangrijk en Maria João Pires, ze is 80!, deed in kracht niet voor Goerne onder. De zaal luisterde ademloos, maar dat dwongen Goerne en Pires ook af. En vooral ook Schubert. Je buigt als luisteraar voor de onbegrensde schoonheid van zijn muziek. De foto hierboven nam ik tijdens het stormachtige applaus na de uitvoering. 

Recital 16 februari 2025

Zondag 16 februari 2025, Auditorium Gulbenkian Lissabon
Yefim Bronfman, piano

Mozart: Pianosonate nr. 12, KV332
Schumann: Arabeske
Debussy: Images, boek 2
Tsjaikovski: Grande Sonata, op. 37

Yefim Bronfman hoorde ik in Amsterdam vele malen, zie de solistenlijst hiernaast. En voor ik de weblog in 2005 startte nog meerdere keren; in mijn geheugen staat de geweldige uitvoering van Brahms' Eerste pianoconcert met het KCO o.l.v. Chailly nog helder voor de geest. Zijn opnames van de pianoconcerten van Beethoven met David Zinman zijn werkelijk prachtig. Bronfman is een gigant, zijn solo-recital in Lissabon kon ik dus niet missen. Hij ziet eruit als een heuse klavierleeuw, speelt zonodig ook, maar in Mozart en Schumann speelt hij vooral poëtisch. Na de pauze de ruim een half uur durende sonate van Tsjaikovski, geen meesterwerk en daarom onbekend, maar Bronfman deed mij en het publiek ademloos luisteren. Als toegift de bekende (en hondsmoeilijke) Prelude op. 23 nr. 5 van Rachmaninov. Briljant en feilloos gespeeld - zo beëindig je een gaaf recital!

Opera 12 februari 2025

Woensdag 12 februari 2025, Teatro alla Scala Milaan

Teatro alla Scala

Wagner: Die Walküre

Siegmund - Klaus Florian Vogt

Sieglinde - Elza van den Heever

Hunding - Günther Groissböck
Wotan - Michael Volle
Brünnhilde - Camilla Nylund
Fricka - Okka von der Damerau
Orchestro del Teatro alla Scala o.l.v. Simone Young

Ik schreef twee maanden geleden (hier) dat ik in een (half-dronken) vlaag van verstandsverbijstering een abonnement op de Scala in Milaan had gekocht, vooral vanwege La forza del destino van Verdi die bovenaan mijn bucket list stond om in dat theater te horen. Het abonnement bevat enkele no-goes en twijfelgevallen (ik ben per keer zo'n 400 euro kwijt aan vlucht en bnb), maar goed, deze volgende op de abonnementenlijst was een must-go. Ik hoorde Die Walküre één keer concertant in het Concertgebouw o.l.v. Haitink met (toen nog) zijn Covent Garden-orkest voordat ik in 2005 deze weblog startte, en verder zo'n keer of vijftien in het Muziektheater in de regie van Pierre Audi (zie hier de laatste weblog daarvan). Tja, dan ga je opeens naar een andere Walküre, maar hoe anders en hoe goed was deze in de Scala. Regisseur David MacVicar koos voor een duistere, maar bovenal partituurgetrouwe uitbeelding. Meest in het oog springend: de paarden waarmee Brünnhilde en haar zusters het toneel bestormden. Acrobaten op buigzame stelten, met erboven een paardenkop. Bij het begin van de tweede akte waar Brünnhilde met haar zware hojotoho's opwachting maakt, vond ik dat gespring van haar paard storend, maar in de Walkürenritt in de derde akte bleek dat gespring opeens subliem. Bij Audi was die Walkürenritt zeer gestileerd, hier was het volledige chaos, maar hoe helder klonken de acht dames: iedere stem was glashelder te horen. Maar goed, verder was dit een fantastische Walküre. Om te beginnen in de eerste akte Klaus Florian Vogt als Siegmund - ik hoorde hem eerder in Die tote Stadt van Korngold (ook voordat ik deze weblog begon), als Kaiser in Die Frau ohne Schatten in Amsterdam (de eerste keer van de drie hier) en concertant bij het KCO als Lohengrin (hier) en vaker nog. Hij heeft een jongensachtige stem, en ik was enorm benieuwd hoe hij Siegmund zou zingen. Nou, hoe jongelings wil je het hebben. Elza van den Heever was zijn tegenspeelster, en zij moest er even inkomen, maar het slot van de eerste akte was grandioos, en in de tweede en derde akte zong ze werkelijk geweldig. En dan Michael Volle en Camilla Nylund als Wotan en Brünnhilde. Zowel in de tweede als de derde akte hebben ze essentiële confrontaties, en ze zongen beiden sonoor, met autoriteit. Camilla Nylund (ik hoorde haar ook in die concertante Lohengrin (hier) en vorig jaar als Kaiserin in Die Frau ohne Schatten in Dresden (hier) is een van de leidende Brünnhilde's van deze tijd, en dat bleek. Sonoor, trefzeker, krachtig. Volle was een autoritaire Wotan, maar in zijn Abschied ontroerend. Maar dan: dit was mijn eerste uitvoering geleid door een vrouwelijke dirigent, en wat voor een! Simone Young begon de tweede akte zonder buiging naar de zaal, maar aan het begin van de derde klonken duizenden brava's. Ze leidde het Scala-orkest met autoriteit, en met gevoel, en wat klonk alles mooi. Ik hoorde details die ik nog nooit eerder had gehoord (en ik ken deze opera van maat tot maat)!  Enfin, het is allemaal nog te vers en te geweldig, maar ik verheug me enorm op het vervolg - ook in mijn abonnement - Siegfied in juni a.s. Ook met Vogt (nu in de titelrol) en Nylund, en gedirigeerd door Simone Young. Naast Brünnhilde ging ook de paard-acrobaat in slaap - in juni worden beiden door Siegfried wakker gemaakt. Ik kan niet wachten!

Concert 22 december 2024

Zondag 22 december 2024, Auditorium Gulbenkian, Lissabon
Hespèrion XXI o.l.v. Jordi Savall

Fantasieën, Strijdmuziek en Dansen

Het laatste concert van het jaar bood 24 composities, een bonte hoeveelheid muziek uit 1550 tot 1700, van in totaal 22 verschillende componisten. De stukken werden doorlopend in groepen van zes gespeeld, met een zekere climax in virtuositeit. Hoewel ik voor de pauze het allemaal wat 'meer van hetzelfde' vond klinken, stond de kwaliteit van de uitvoeringen buiten kijf. Na de pauze meer variatie en levendigheid, en de laatste delen waren ronduit spectaculair. Savall, inmiddels ruim over de tachtig, voerde met zijn Viola da gamba soprano de boventoon; wat een autoriteit heeft hij toch. Eigenlijk maakt het niet veel uit met welk programma hij naar Lissabon komt - dit was het derde concert dat ik hier van hem bijwoonde: het is steevast bijzonder.

Opera 13 december 2024

Vrijdag 13 december 2024, Teatro alla Scala Milaan
Teatro alla Scala

Verdi: La forza del destino

Il Marchese  - Fabrizio Beggi
Leonora - Anna Netrebko
Carlo di Vargas - Ludovic Tézier
Alvaro - Luciano Ganci
Preziosilla - Vasilisa Berzhanskaya
Padre Guardiano - Alexander Vinogradov
Fra Melitone - Marco Filipo Romano
Coro e Orchestro del Teatro alla Scala o.l.v. Riccardo Chailly

Ofschoon niet Verdi's beste opera, La forza del destino is voor mij een van zijn meest geliefde opera's, of beter: heeft een paar scènes die tot mijn absolute favorieten uit de gehele operaliteratuur behoren. Sowieso is de ouverture de beste die Verdi componeerde. De tweede scène van de tweede akte, waarin Leonora zich aandient bij het klooster en de abt smeekt om in de kluizenaarshut haar verdere leven te mogen slijten: het is drie kwartier opera van het hoogste niveau. De eerste scène van dat tweede bedrijf is evenzeer grandioos. Achtereenvolgens zingen het koor, Preziosilla en Carlo drie verschillende melodieën (ertussendoor komen de pelgrims nog even voorbij waarna een geweldig koorfragment) en aan het eind van die eerste scène gooit Verdi die drie melodieën in de grabbelton... zo goed gecomponeerd. Na die tweede akte met deze twee scènes volgen nog twee aktes met sublieme momenten (en dat knotsgekke Rataplan aan het eind van de derde akte blijft een enigma), maar die tweede akte is voor mij het hoogtepunt van deze opera, behorend tot het beste wat Verdi componeerde en het mooiste uit het genre opera in het algemeen. Enfin, dit ter inleiding. Ik was al eerder in de Scala van Milaan, de laatste keer in 2022 (zie hier de weblog), maar La forza in de Scala stond met stip bovenaan mijn bucket list. En toen in oktober het nieuwe seizoensprogramma van de Scala bekend werd, bleek dat het de seizoensopening zou zijn - het Scala-seizoen loopt van december tot november. En met Netrebko en Kaufman in de cast, en chefdirigent Chailly op de bok. De laatste keer dat ze in de Scala deze opera brachten was 25 jaar geleden, dus ik wilde niet wachten tot een volgende keer; dan ben ik al ruim in de tachtig, als ik dat al word. De losse-kaartverkoop leek me te gewaagd, dus toen een week voordat die begon de abonnementenverkoop startte, koos ik in een vlaag van verstandsverbijstering het zekere voor het onzekere. Enfin, meer Scala komend jaar (2x Wagner, Norma, Donizetti...). Maar ik zat deze vrijdag de dertiende midden in die fantastische Scala-zaal! Kaufman had al vrij snel afgezegd, en daags voor de uitvoering zegde ook diens vervanger af, dus Luciano Ganci zong zijn Scala-debuut en nam geen blad voor de mond. Natuurlijk, Kaufman had ik er graag bij gehad, maar de voorstelling werd grandioos door Netrebko, die in die tweede scène van de tweede akte de zaal en mij in extase bracht. Een duet kun je het eigenlijk niet noemen, maar goed: haar interactie met Alexander Vinogradow (wat een heerlijke rol is die Guardiano toch) was adembenemend. Ook het (achtergrond)koor en het orkest en Chailly brachten dit alles beter dan op al mijn vier cd-opnames van deze opera. Ik houd op met ophemelen. Maar deze Forza was een opera-ervaring zoals eerder dit jaar met Die Frau ohne Schatten in Dresden (zie hier): je verwacht op je oude dag niet meer zoiets ultiems moois mee te maken, en dan gebeurt het twee keer binnen een jaar! In februari Deo Volente naar Die Walküre!

Concert 8 november 2024

Vrijdag 8 november 2024, Auditorium Gulbenkian, Lissabon
Gulbenkian Koor en Orkest o.l.v. Hannu Lintu
Kirill Gerstein, piano

Sibelius: Symfonie nr. 3
Busoni: Pianoconcert

Het Pianoconcert van Ferruccio Busoni uit 1904 geldt als één van de langste en nagenoeg meest onspeelbare pianoconcerten uit de klassieke-muziekliteratuur. Het duurt ongeveer 70 minuten, waarin de vijf delen zonder onderbreking in elkaar overgaan, en in het laatste deel zingt een mannenkoor. Er is zelfs een lange Wikipediapagina in het Engels aan gewijd, zie hier. Busoni wilde aanvankelijk een symfonisch werk componeren met een pianopartij als onderdeel, maar uiteindelijk werd die pianopartij zo uitgebreid dat hij het toch een pianoconcert noemde. Maar: een soloconcert is dit geenszins, het is een stuk waarin orkest als piano een gelijkwaardige rol hebben. Ik kocht er ooit een cd-opname van, en beluisterde het een paar jaar geleden in de auto. Toen kreeg ik er geen hoogte van, maar dat was eigenlijk ook wel te verwachten. Nu, in de zaal, vlogen die 70 minuten om. Het is een uiterst gevarieerd werk, niet klassiek en niet modern; eigenlijk zijn er nauwelijks dragende melodielijnen te horen. Maar er gebeurt zoveel dat je de tijd vergeet. Kirill Gerstein is een pleitbezorger van dit concert. Hij speelde het eerder bij de Berliner Philharmoniker en het Boston Symphony Orchestra, en nu dus ook in Lissabon. De Fin Hannu Lintu is Lorenzo Viotti opgevolgd als chefdirigent van het Gulbenkian Orkest en hij dirigeerde dit concert met evenveel autoriteit als Gerstein piano speelde. Voor de pauze een fraaie uitvoering van de Derde symfonie van Sibelius. Ik ken het stuk door en door, het is een meesterwerk. Geen alledaags programma, maar de zaal was uitverkocht en het publiek luisterde ademloos en gaf de uitvoeringen de hulde die het verdiende. Bovenin een foto van Busoni, rond 1905 gemaakt.

Concert 27 oktober 2024

Zondag 27 oktober 2024, Centro Cultural de Belém

Akademie für Alte Musik Berlin

Carlo Vistoli, countertenor

J.S. Bach: Sinfonia uit Cantate Ich geh und suche mit Verlangen, BWV49

Vivaldi: Concert voor twee violen en orkest, RV522

J.S. Bach: Cantate Ich habe genug, BWV82

Vivaldi: Stabat mater, RV621

Händel: Concerto grosso op. 3 nr. 3, HWV314

Vivaldi: Nisi dominus, RV608

Een verrukkelijk zondag-namiddagconcert in de mooie grote zaal van het cultureel centrum van Belém. Ik kende de Akademie für Alte Musik alleen van naam, en dan nu de gelegenheid het ensemble live te horen. Ze brachten een uiterst levendig gespeeld programma met louter hoogtepunten. Ik beluister in de auto de laatste tijd veel Vivaldi: ik kocht ooit een cd-box met 7 cd's met alle soloconcerten, uitgevoerd o.l.v. Trevor Pinnock. Het is louter feest, welk concert je ook beluistert. Eén van de bekendere is het Concert voor twee violen dat ook tijdens dit concert werd gespeeld, met de aanvoerders van de eerste en tweede violen als solisten. Naast in de Cantate Ich habe genug (die met de bekende aria Schlummert ein) soleerde Carlo Vistoli na de pauze de sterren van de hemel in Vivaldi's Stabat mater en Nisi dominus. Prachtige stukken die ik nog nooit eerder gehoord had; soms durfde je nauwelijks te ademen, zo mooi. Aan het slot van het concert vertelde Vistoli dat hij met het orkest van deze vocale Vivaldi's een cd heeft opgenomen, die binnenkort zou verschijnen. En kort geleden verscheen daarvan een lovende recensie in NRC Handelsblad. Ik ga 'm snel kopen! De foto hierboven is van het concert twee weken later in Parijs, van het net geplukt.

Opera 24 augustus 2024

Zaterdag 24 augustus 2024, Jardins do Palácio Marquês de Pombal, Oeiras

Mascagni: Cavalleria Rusticana

Leoncavallo: Pagliacci

Cavalleria Rusticana
Santuzza: Catarina Molder
Lola: Leila Moreso
Turridu: Andeka Gorrotxaregi
Alfio: Christian Luján

Pagliacci
Prologo/Tonio: Jorge Martins
Nedda: Catarina Molder
Canio: Andeka Gorrotxaregi
Peppe: Bruna Almeida
Silvio: Rui Baeta
Coro Operafest Lisboa
Orquestra Filarmónica Portuguesa o.l.v. Osvaldo Ferreira

In juli 2018 begon het in de arena van Verona na een aantal onderbrekingen in de slotakte van Aida zodanig te regenen dat de voorstelling werd beëindigd. Zie hier de weblog voor het hele verhaal. Sindsdien bezocht ik geen andere operavoorstelling in de open lucht, tot deze avond in een prachtige paleistuin in Oeiras, een plaats iets ten westen van Lissabon. Wat een mooie zomeravond moest worden met de bekende dubbel van Mascagni en Leoncavallo werd een vanaf het begin af aan winderige toestand. Het kan in Portugal soms flink waaien, zeker aan de kust. Maar ook waar ik woon, meer in het binnenland, is het soms flink stormachtig. Juist in de zomer, waar na een warme dag er kennelijk temperatuur- en drukverschillen optreden en de wind dan flink aangewakkerd wordt. Hoe dan ook, deze avond stormde het zowat. Zangers, koor en orkest speelden met versterking, en het geluid van de harde wind werd daardoor door de microfoons extra versterkt. De voorstelling begon iets na negen uur, en na Cavalleria rusticana en een pauze van een halfuur begon zo tegen elf uur Pagliacci. Het waaide echter steeds harder: attributen vlogen over het podium en de lichtbalk met boventiteling, hangend aan een ijzeren stellage boven het orkest, zwiepte vervaarlijk heen en weer. Enfin: na Canio's bekende aria voor de spiegel werd de uitvoering gestaakt. Nedda en Silvio werd dus de dood bespaard vanavond. Door die geluidsversterking en de wind die door de luidsprekers raasde, was het lastig volop te genieten van deze heerlijke stukken. Er werd op zich prima gezongen - tenor Andeka Gorrotxaregi zong bijzonder goed. Catarina Molder had wat moeite af en toe. Eigenlijk komt het zelden voor dat Santuzza en Nedda door dezelfde sopraan gezongen wordt. Het koor en het orkest bestond grotendeels uit jongelui die er zichtbaar plezier in hadden om te zingen, te acteren en te spelen. Aparte avond!

Recital 15 april 2024

Maandag 15 april 2024, Auditorium Gulbenkian, Lissabon
Martha Argerich, piano
Dong Hyek Lim, piano

Schubert: Fantasie in f voor piano vierhandig, D940
Rachmaninov: Suite nr. 2 voor twee piano's, op. 17
Rachmaninov: Symfonische dansen voor twee piano's, op. 45

Ik hoorde Martha Argerich enkele keren eerder; ze blijft een onweerstaanbaar fenomeen, ook nu ze al de tachtig is gepasseerd. Solo-recitals geeft ze al heel lang niet meer; ze trekt wel ieder jaar met een andere, meestal jongere pianist langs een aantal zalen. Deze keer gelukkig ook naar Lissabon. De Fantasie in f van Svchubert hoorde ik eerder dit seizoen ook al in deze zaal (zie hier de weblog) - het blijft een geweldig mooi stuk. Daarna twee keer Rachmaninov voor twee piano's. In veel van zijn stukken voor één piano zijn er al heel veel noten, en nu twee keer zo veel. Maar Argerich en Lim speelden ronduit grandioos: technisch perfect, en met enorm bravoure. Volgend seizoen komt Argerich weer, met een andere pianist, maar de kaartjes waren de dag nadat ze in de verkoop gingen alweer uitverkocht. Vorig jaar viste ik voor dit concert ogenschijnlijk ook achter het net, maar zo halverwege de zomer waren er voor vele uitverkochte concerten toch weer opeens wat stoelen beschikbaar. Dus wie weet?

Opera 1 april 2024

 

Maandag 1 april 2024, Semperoper Dresden 

R. Strauss: Elektra 

Elektra: Lise Lindstrom
Chrysothemis - Gebriela Scherer
Klytämnestra - Doris Soffel
Aegist - Jürgen Müller
Orest - John Lundgren
Sächsischer Staatsopernchor Dresden
Sächsischer Staakskapelle Dresden o.l.v. Marc Albrecht

Twee dagen na die weergaloze Die Frau ohne Schatten op stille zaterdag (zie hier de weblog) nu op tweede paasdag een tweede heftige Strauss-opera in de Semperoper: Elektra. In 1909 ging de opera hier ook in première. Ik zag/hoorde al memorabele Elektra-uitvoeringen, waaronder in 2010 in Brussel (zie hier), maar deze kan hetzelfde etiket krijgen. Marc Albrecht behoort tot de beste Strauss-dirigenten die er zijn, en met die geweldige Staatskapelle en een topcast was dit wederom een uitvoering om nooit te vergeten. Meer nog dan Die Frau ohne Schatten is Elektra een opera waar vrouwen centraal staan. Vergeleken met de rollen van Elektra, Chrysothemis en Klytämnestra zijn die van Orest en Agist beduidend kleiner. Lindstrom, Scherer en Soffel: wat een damestrio! Doris Soffel hoorde ik ook in die uitvoering in 2010 in Brussel, en ze is nog steeds fantastisch in zang en présence. Inmiddels een jaartje ouder, maar tijdens deze uitvoering was ze 75! En geen spoor van slijtage. Oef, dit was een wel heel goed Strauss-paasweekend. Voor de andere heerlijkheden tijdens deze dagen: zie de weblog over Die Frau ohne Schatten.

Opera 30 maart 2024

Zaterdag 30 maart 2024, Semperoper Dresden

R. Strauss: Die Frau ohne Schatten

Der Kaiser - Eric Cutler
Die Kaiserin - Camilla Nylund
Die Amme - Evelyn Herlitzius
Barak - Oleksandr Pushniak
Baraks Frau - Miina-Liisa Värelä
Sächsischer Staatsopernchor Dresden
Kinderchor der Semperoper Dresden
Sächsicher Staatskapelle Dresden o.l.v. Christian Thielemann

Met mijn goede vriend C bezocht ik vele malen het Concertgebouworkest en De Nederlandse Opera, maar we ontwikkelden ook een aarzelende traditie om naar grote buitenlandse opera's te gaan. Dat begon eigenlijk al in 1988 toen we naar de Elektra in de Muntschouwburg in Brussel gingen (met Christa Ludwig als Klytämnestra!), maar later Covent Garden (hier), de Opéra Bastille (hier) en la Scala (hier). Nu ik naar Portugal ben verhuisd is zo'n buitenlandse rendez-vous dubbel prettig - we zien elkaar weer, mét aanleiding. Toen C afgelopen augustus een app-bericht stuurde met de vraag: Waar zullen we weer eens heen gaan?, opperde ik de Semperoper in Dresden, daar wilde ik toch zeker ooit naartoe. En al snel bleek dat ze vele maanden later met Pasen een heuse Richard Strauss-dubbel deden: om en om Die Frau ohne Schatten en Elektra. Kaarten ruim beschikbaar, dus meteen geboekt en ook de vluchten heen en weer. Het werd een paasweekend om nooit te vergeten, vanwege het warme weerzien met C en zijn I, die prachtige stad Dresden, het verrukkelijke weer, terrassen aan de Elbe, braadworst en bier, Eierschecke, heerlijke lunches en diners, een lichtovergoten korte dienst met orgelmuziek in de Frauenkirche op stille zaterdag en daarna vanaf 16.00 een operavoorstelling die misschien de meest grandioze was die ik ooit hoorde en zag. Nou ja, allerbest en allermooist bestaan niet bij uitvoeringen, maar gottegot, wat was deze Frau weergaloos goed. Al na twee minuten dacht ik al: wat gebeurt hier, en dat duurde nog drie keer ruim een uur zo. Thielemann hoorde ik enkele eerder bij het KCO en ook met de Wiener Philharmoniker in Amsterdam, niet altijd overtuigend, maar deze avond deed hij het allerbeste wat een dirigent kan doen. De Staatskapelle speelde werkelijk grandioos, en Thielemann zorgde voor een ideale balans tussen zangers en orkest. Ik hoorde de Staatskapelle enkele keren in het Concertgebouw, maar als operaorkest stijgen ze boven zichzelf uit. Tja, dan de zangers. Pushniak en Värelä kende ik niet, maar zongen een formidabel mensen-paar. Herlitzius zong in Amsterdam bij het debuut van Marc Albrecht de Kaiserin (zie hier, hier en hier), maar Amme leek zelfs meer op haar lijf geschreven. Wat een stem en présence. Camilla Nylund zong in Amsterdam bij DNO in de Rosenkavalier (hier) en concertant met het KCO in de Lohengrin (hier). En als Kaiserin zelfs nog grandiozer. Haar declamatie in de derde akte: ongelooflijk! Soms is het onmogelijk goed te verwoorden hoe het echt was, maar lees dan deze recensie hier. Niets te veel gezegd. Nog geen maand na de uitvoering ben ik er nog vol van en kan ik deze avond nauwelijks nog bevatten, ook al zitten er inmiddels al een grandioze Elektra en een prachtig concert in Lissabon tussen (volgen). Het was een onvergetelijke uitvoering. Maar toch nog even over Richard Strauss: hem wordt vaak platvloersheid verweten, maar ik vind zijn idioom werkelijk heerlijk, om geen genoeg van te krijgen. In de Frau zitten prachtige climaxen, chaotische passages en uiterst intieme stukken waarbij de tranen je in je ogen springen. Richard Strauss in Dresden: hoe gelukmakend kan je het krijgen!

Concert 16 februari 2024

Vrijdag 16 februari 2024, Auditorium Gulbenkian Lissabon

Gulbenkian Orkest o.l.v. Marc Albrecht
Varoujan Bartikian, cello
Lu Zheng, altviool

R. Strauss: Don Quixote
R. Strauss: Sinfonia Domestica

Dit is de eerste van een Richard Strauss-drieluik in deze weblog. Drie geweldige avonden, zowaar een Richard Strauss-hattrick, te beginnen met dit verrukkelijk concert in Lissabon met misschien niet de allerbeste symfonische gedichten van Richard Strauss, maar gottegot wat een heerlijke stukken. Don Quixote bestaat uit drie delen: introductie, thema en variaties, en een finale. Typisch Richard Strauss: soms ben je even de draad kwijt, maar dan opeens word je opgetild tot het meest prachtige. Die rit door de hemel: het duurt minder dan een minuut, maar wat een meesterlijke passage! De solopassages werden uitstekend gespeeld door leden van het Gulbenkianorkest. En ja, dan die Sinfonia Domestica. Het verdient de eer die het toekomt. Ik hoorde het ooit, nog voor ik deze weblog startte, door het Koninklijk Concertgebouworkest o.l.v. Lorin Maazel. Die uitvoering is opgenomen en heb ik op cd in de anthology-cdbox-serie van het KCO en die opname heb ik vele keren beluisterd. Geweldig! Het is een grandioos weelderig stuk. Marc Albrecht was chef bij De Nederlandse Opera - zijn naam staat bij vele uitvoeringen in de dirigentenlijst, zie hiernaast. Richard Strauss dirigeert hij als de beste, en zo ook deze avond in Lissabon. Het Lissabonse publiek luisterde muisstil, en was na afloop uitbundig in het applaus. Albrecht komt in dit drieluik nog eens langs. Het is zo moeilijk om de kwaliteit van een componist te verwoorden. Maar Richard Strauss wordt zeker een uitdaging - na dit drieluik verdient hij dat alleszins!

Concert 16 december 2023

Zaterdag 16 december 2023, Auditorium Gulbenkian, Lissabon 

Hespèrion XXI o.l.v. Jordi Savall

Nedyalko Nedyalkov, Kaval
Yurdal Tokcan, Oud

Hakan Güngör, Kanun
Özata Ayan, Tamboer
Dimitri Psonis, Santur e Saz
Fahrettin Yarkin, Percussie
David Mayotal, Percussie
Jordi Savall, Rabeca en Viola da Gamba

Istanbul 1700
Dimitrie Cantemir

Ik ben een liefhebber (bepaald geen connaisseur) van de producties van Jordi Savall. Hij bracht vele cd's uit, en enkele thema-producties van één tot drie cd's behoren tot de bijzonderste in mijn cd-kast: Erasmus, Bal-kan, Oorlog en vrede (mijn favoriete productie) en meer. Ik heb onder andere ook een geweldige uitvoering van de Water Music van Handel door hem, en een Boccherini-cd. Ik kocht ooit ook de enkele cd Istanbul 1700 maar daar vond ik eigenlijk weinig aan. Teveel eentonig oriëntaals getokkel. Toen afgelopen zomer het jaarprogramma 23-24 van Gulbenkian bekend werd, stond daar ook dit concert van Jordi Savall bij. Ik twijfelde flink, vanwege die cd, maar goed, toch een kaartje gekocht. Ik moest trouwens snel zijn want Savall is hier zo populair dat zijn concerten bijkans sneller zijn uitverkocht dan Lowlands. Het kan verkeren: dit concert was van een enorme subtiliteit en schoonheid. De acht instrumentalisten, waaronder Savall zelf, speelden de sterren van de hemel in Turkse en Armeense muziek. De uitverkochte zaal hield twee keer drie kwartier zijn adem in, en het programma was zo opgebouwd dat het pas uitbundig applaudisseerde wanneer het daartoe door de muziek uitgenodigd werd. Enkele dagen na het concert beluisterde ik de Istanbul-cd opnieuw, en die kon ik beter waarderen. Maar de sfeer en subtiliteit van het concert ontbreekt op de cd. Wel was de concerttoelichting nagenoeg gelijk aan de tekst in het cd-boekje, met name over Dimitrie Cantemir (1673-1723) waarvan tijdens het concert (en op de cd) een aantal composities werden gespeeld. Ik heb bovenin de naam van de instrumenten overgenomen van het programmablad, alleen Tamboer en Percussie vertaald naar het Nederlands. Van de andere instrumenten ken ik de (eventuele) Nederlandstalige equivalent niet. Enfin, een weblog vol feitelijkheden over een concert met muziek die je anders nooit hoort, maar dat als een van de fijnste van de afgelopen jaren bleek te zijn. Savall liep op krukken, is al over de tachtig, maar wat een gigant!