Concert 17 maart 2010

Woensdag 17 maart 2010, Concertgebouw Amsterdam
Koninklijk Concertgebouworkest o.l.v. Bernard Haitink
Frank-Peter Zimmermann, viool

Brahms: Vioolconcert
Sjostakovitsj: Symfonie nr. 15

Al na enkele maten was het duidelijk: dit zou een andere Brahms worden dan gebruikelijk. Niet stevig en robuust, maar juist licht, doorzichtig en subtiel. Bij Haitink weet je het maar nooit, want van hem hoorde ik ooit eens een uiterst warmbloedige en gepassioneerde Eerste symfonie, in zijn Carte Blanche-serie de Staatskapelle Dresden dirigerend. Toen voor de pauze juist het Eerste vioolconcert van Sjostakovitsj, gespeeld door Frank-Peter Zimmermann. Enfin, de componisten nu dus omgedraaid. Frank-Peter Zimmermann is een violist zonder opsmuk; gewoon spelen wat er staat, en dan wel zo mooi mogelijk. In combinatie met het lichte spel van het KCO ontstond zo een relatief zonnige, en uiterst verfijne uitvoering van het Brahms-vioolconcert. Hoogtepunt van de uitvoering: de coda van het eerste deel, na de cadens. Daar is Brahms zo breekbaar! Later dit jaar meer Brahms met Haitink; ik verheug me er al op. De 15e symfonie van Sjostakovitsj hoorde ik - geloof ik - nog nooit eerder live. Het is een symfonie van de stilte; voor het gemiddeld hoogbejaarde publiek van de B-serie dat de strenge winter net heeft weten te overleven en dat sowieso niet gewend is repertoire van na 1900 voorgeschoteld te krijgen geen makkelijke opgave. Ook de nokia-tune was ergens te horen. De Sjostakovitsj'en van Haitink zijn immer warmbloedig, rond en mooi gespeeld; bij Jansons en Gergiev klinken zijn symfonieën schrijnender. Maar deze kanttekening verbleekt bij een KCO in topvorm die deze symfonie mooier dan mooi uitvoerde, geleid door een dirigent die inmiddels 81 jaar is, en op de bok de alertheid van een jongeling heeft.

Concert 5 maart 2010

Vrijdag 5 maart 2010, Concertgebouw Amsterdam
Koninklijk Concertgebouworkest o.l.v. John Eliot Gardiner

Martinu: Les fresques de Piero della Francesca
Haydn: Symfonie nr. 90
Schumann: Symfonie nr. 2

Tja, Gardiner: een maand geleden een wisselend concert dirigerend met het London Symphony Orchestra, nu een - ik kan niet anders zeggen - geweldig optreden met het KCO. Er was een hoorbare klik tussen Gardiner en het orkest, die ik vele jaren geleden wel eens eerder samen hoorde in een concert maar in mijn herinnering lang niet zo overtuigend als deze avond. Gardiner spaarde het orkest niet bij deze rentree: in Haydn en Schumann zijn er enkele delen waarin de virtuositeit centraal staat en die een hoge mate van technische beheersing van de orkestleden eisen, met name van de strijkers en de houtblazers. Het ging bijna overal goed, maar wat in dit concert vooral opviel: er werd ontzettend fraai muziek gemaakt. Ieder deel ademde, had schwung en kreeg alle gewicht. Het drieluik van Martinu kende ik niet, maar wat een warmbloedig, rijk georkestreerd stuk! Respighi componeerde een vierluik geïnspireerd op kerkramen, Martinu op fresco's uit Arezzo. In beide gevallen leverde die inspiratie kleurrijke, boeiende muziek op; ik ga snel eens op zoek naar een opname van dit werk van Martinu (tips?). De 90ste van Haydn ken ik door en door; het staat op een van de eerste cd's die ik kocht, eind jaren tachtig, gespeeld door het Orkest van de 18e eeuw o.l.v. Frans Brüggen. Gardiner maakte er tijdens dit concert meer van; hij liet het KCO zo goed spelen dat een eventuele behoefte aan een 'authentieker' geluid in de kiem werd gesmoord. In herhalingen van exposities werd er fraai gevarieerd, de strijkers zaten op het puntje van hun stoel en de solofluittist en -hoboïst speelden de sterren van de hemel. Het 222 jaar geleden door Haydn bedachte grapje werkte nog steeds: de halve zaal trapte in het pseudo-slot. Net als tweeënhalf jaar geleden snapte Kasper Jansen van NRC Handelsblad niks van Schumanns Tweede, want ook nu vond hij de uitvoering te gehaast. De goede uitvoering o.l.v. Kurt Masur indertijd (zie hier de weblog) kreeg nu een betere opvolging. De mysterieuze opening (prachtig georkestreerd met trombones) kwam uitstekend uit de verf. Daarna gaat de muziek er als een raket vandoor, en volgt op dit stormachtige eerste deel een zo mogelijk nog feller tweede deel, hier werkelijk prachtig opgebouwd en culminerend zoals ik hoopte. Ook de vervolgdelen kregen de juiste lading; het blijft een prachtige symfonie, deze Tweede van Schumann.
Tja, Gardiner: dit was gewoon een erg goed concert!